پذیرش «اسد» و مخالفت با طرح آنکارا

یک رسانه عرب‌زبان به چرخش مواضع اروپایی‌ها در قبال بحران سوریه با توجه به شرایط جدید به‌ویژه حضور نظامی روس‌ها پرداخته است...

    

    

    

با گذشت چهار سال از بحران سوریه شاهد تغییر و چرخش مواضع اروپایی‌ها در قبال بحران سوریه هستیم و مواضع متفاوت با قبل اتخاذ شده است.

بحران سوریه کشورهای عضو اتحادیه اروپا و مرکز این اتحادیه یعنی بروکسل را به خود مشغول کرده و این به‌دلایل متعددی است که از جمله آنها بحران آوارگان و گسترش دامنه داعش و دیگر تروریست‌ها در سوریه و نیز حضور نظامی روسیه است به‌ویژه که در موضوع اوکراین اروپایی‌ها با روسها کشمکش دارند و روسها در حال تقویت جای پای خود در سوریه هستند.

با توجه به شرایط به وجود آمده آنها آماده گفتگو با بشار اسد برای پایان جنگ و شروع روند انتقالی هستند. آلمان چنین موضعی دارد و فرانسوی‌ها آمادگی خود را برای قبول بشار اسد البته نه تا ابد اعلام کرده‌اند و ایران به‌شکل فزاینده‌ای در حل بحران سوریه مورد توجه قرار گرفته است.

در مقابل در بروکسل لحن مربوط به مخالفت با درخواست ترکیه برای پایان بحران آوارگان به اروپا از طریق ایجاد منطقه امن پروازی را افزایش داده است زیرا با توجه به حضور نیروی هوایی روسیه در آسمان سوریه امکان ایجاد منطقه پرواز ممنوعه در شمال سوریه دیگر امکان ندارد.

جنگ سوریه در نشست سران اتحادیه اروپا در هفته گذشته حضور قدرتمند داشت و یکی از موضوعات اساسی این نشست بود. به‌گفته منابع اروپایی اولویت‌های دیپلماتیک سخت مورد توجه قرار گرفته است و بحث ادامه حضور آوارگان یکی از محورهای اصلی مورد بحث اروپایی‌ها است. کشورهای اروپایی در کوتاه‌مدت اقداماتی انجام خواهند داد.

اخیراً دونالد توسک رئیس شورای اروپایی با صراحت با موضوع گفتگو موافقت کرده است، وی در اوایل ماه جاری به ترکیه رفت تا با کشورهای همسایه سوریه برای یافتن راهی برای حل بحران پناهجویان رایزنی کند. در پایان نشست سران اروپا در بروکسل در جمعه گذشته، توسک درباره آنچه آنکارا می‌تواند انجام دهد و طرحهایی که وجود دارد سؤال کرد اما ترکیه تنها راهکار را که ایجاد منطقه امن است روی میز گذاشت اما به‌شدت مورد مخالفت قرار گرفت و توسک اعلام کرد: پیشنهاد ترکیه چیزی متفاوت از آنچه ما نیاز داریم، است.

طرح ترکیه یعنی ایجاد منطقه‌ای به‌طول 80 کیلومتر به‌عنوان منطقه امن با اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها و تسلط نظامی بر آن و نیز ایجاد منطقه پرواز ممنوعه همزمان با حضور نیروهای زمینی. این طرح بلندپروازانه‌ای است، آنچه ما امروز بیش از هر چیز دیگری به آن نیاز داریم همکاری با شرکای خود است که تنها ترکیه نیست؛ باید راهکار برای حل مشکل مهم یعنی آوارگان بیابیم.

این رسانه در ادامه می‌نویسد: با این حال ایجاد منطقه امن مورد توجه برخی از سیاست گذاران آمریکایی است که همچنان از این طرح حمایت می‌کنند و آخرین این افراد دیوید پترائوس رئیس سابق ستاد مشترک آمریکا بود که در برابر کنگره بر ضرورت تأسیس و حمایت از ایجاد مناطق امن تأکید کرد تا مخالفان به‌اصطلاح میانه‌رو در آن فعالیت کنند و آوارگان در آن اسکان داده شوند.

وزارت دفاع آمریکا با این گزینه مخالف است زیرا اجرای آن را با پیچیدگی و دشواری‌های فراوانی می‌داند. علاوه بر این، این طرح خطرات زیادی به‌دنبال دارد. آنکارا برای ایجاد منطقه امن با واشنگتن ابراز تمایل کرده است به‌ویژه که پایگاه‌های خود را به‌روی آمریکایی‌ها گشوده است اما تاکنون اقدام جدی برای توجه به این گزینه یعنی منطقه امن از سوی آمریکایی‌ها مشاهده نشده است.

به‌هرحال هنگامی که اروپایی‌ها طرح آنکارا را مورد مخالفت قرار می‌دهند از تفاهمات با همپیمانان آمریکایی خود آگاهند و در عین حال پیچیدگی ناشی از حضور نظامی روسها را نیز می‌دانند. برآوردهای مختلف نشان می‌دهد که تقویت حضور نظامی مسکو در سوریه به‌مثابه تیر خلاصی به آمال آنکارا است. ایجاد منطقه امن قبلاً نیز با اختلافات زیادی همراه بود و فرصتی برای طرح در شورای امنیت پیدا نکرد چه برسد در حال حاضر که اجرای آن مساوی هدف قرار دادن جنگنده‌های روسی است.

پترائوس در سخنان خود در برابر کنگره به‌شدت از گزینه‌های واشنگتن در سوریه انتقاد کرد و واقعیت جدیدی را مطرح کرد و افزود: هنگامی که آمریکا اقدامی انجام نمی‌دهد باید که دیگران ابتکار عمل را در دست گیرند و منافع ما آسیب ببیند.

منتقدان سیاست‌های واشنگتن در اروپا نیز به‌دقت مسکو را زیر نظر دارند. برداشت‌ها همچنان متفاوت است؛ برخی بر این باورند که روسیه به‌دنبال افزایش ثقل سیاسی در ترسیم معادله حکومتی جدید سوریه یا ابقای نظام است و برخی آن را اقدامی از سوی روسیه برای وادار کردن دمشق به حل بحران از طریق ایجاد تضمین برای آن با حضور نظامی مستقیم می‌دانند.

مخالفت اروپایی‌ها با درخواست ترکیه در حالی صورت می‌گیرد که شاهد چرخش مواضع اروپایی‌ها از شروط حل بحران در سوریه هستیم. آنگلا مرکل صدراعظم آمریکا همانند دیگران نگفت که بشار اسد باید در مرحل انتقالی برود و از ضرورت گفتگوی اروپایی‌ها برای پایان جنگ و حل بحران سخن گفت.

موضع آلمان در حالی بیان می‌شود که برلین به توان سیاسی رو به رشد خود پی برده است. آلمان هم اکنون به برزیل، هند و ژاپن که خواهان اصلاحات در اعضای دائمی شورای امنیت هستند، ملحق شده است. موضع جدید آلمان‌ها درباره سوریه تک‌بعدی نیست. قبل از اینکه آنگلا مرکل موضع جدید خود را اعلام کند "آرسولا وان دیر لین" در گفتگویی تلویزیونی اعلام کرد: از این پس مخالفان سوری میانه‌رو تقریباً وجود ندارد.

این پس از موضع گیری واشنگتن و لندن مبنی بر اینکه راهکار با بقای اسد ممکن است، صورت می‌گیرد. پاریس نیز این موضوع را با عبارتی دیگر بیان کرد. این همزمان با اولین یورش هوایی به مراکز داعش در سوریه بود. لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه از نیویورک از وحدت دیدگاه اروپا در قبال بشار اسد که به‌شیوه متمایز بیان می‌شود سخن گفت.

وی ضمن عبور از مواضع سابق درباره تشکیل هیئت انتقالی و مخالفان میانه‌رو بر ضرورت تشکیل دولتی از نظام و اعضای مخالفان که ضدتروریسم باشند تأکید کرد.

یک مسئول اروپایی در اوایل ماه جاری گفت که هم اکنون بحث از رفتن بشار اسد نیست. در واقع احدی در این باره سخن نمی‌گوید اما بحث درباره جدول زمانی نقشی که اسد بازی می‌کند، است.

بر اساس برآوردها چرخش مواضع اروپایی بخشی از تفاهم فراگیر است که در آن مسکو نیز امتیازهایی داده است. این در حالی است که استفان دی میستورا نماینده سازمان ملل در امور سوریه پس از دیدار با مقامات اروپایی از اختلافات اساسی میان واشنگتن و مسکو سخن گفت و افزود: نتیجه ملموسی درباره موضوع اصلی که همه می‌دانیم، یعنی آینده حاکم سوریه به دست نیامده است. همه آماده  جنگ تا  کشته شدن آخرین سوری هستند.

چرخش مواضع اروپایی‌ها درباره نقش بشار اسد در دوره انتقالی از فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در فوریه شروع شد که گفت با وجود اینکه سالها از ضرورت رفتن بشار اسد سخن گفته می‌شود اما همچنان بخشی از واقعیت است و باید با واقعیت برای تغییر آن تعامل کرد.

اروپایی‌ها بر این باورند که بحران آوارگان ضرورت حل بحران را ضروری کرده است اما این بحران به‌نفع برلین و طرفداران وحدت اروپاست. برخی از رهبران اروپایی با سهمیه‌ای کردن آوارگان و اختصاص تعدادی به هر کشور خوش‌بین هستند تا در اویل سال آینده آن را اجرایی کنند.

از اوایل ژانویه آینده 120هزار آواره توزیع خواهند شد و مراکز بزرگی برای اسکان آوارگان و ثبت آنها در ایتالیا و یونان دایر خواهد شد. با این روش طرفداران افزایش وحدت اروپا فرصت نظام مشترک برای تعامل با آوارگان و نیز نظام مشترک برای اداره مرزهای خارجی می‌یابند. به دست آمدن چنین دستاوردی به سالها گفتگو نیاز دارد به‌ویژه که برخی از کشورها مخالفند و پایگاه مردمی برخی احزاب راستگرای افراطی در حال افزایش است.

به نظر می‌رسد که ایتالیا خرسند است زیرا متئو رنزی نخست وزیر این کشور اقدامات صورت گرفته را گامی عظیم خواند و افزود: پس از کشمکش زیاد هم اکنون همتایان اروپایی حامی ایده توزیع و سهمیه بندی و مراکز تجمیع هستند. پس از نشست سران مشکل مهاجر یک مشکل اروپایی است و مشکل ایتالیا، یونان یا اسپانیا نیست.

منبع:تسنیم