تحلیلی از دعوت عربستان از ظریف برای سفر به ریاض

  سخنان وزیر خارجه عربستان در باره دعوت از وزیر خارجه ایران برای سفر به ریاض به مثابه گشوده شدن دروازه های عربستان سعودی بر روی جمهوری اسلامی ایران است...

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری السفیر؛ سخنان شاهزاده سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی در دعوت رسمی وی از محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای سفر به ریاض به مثابه اولین اقدام به عمل آمده از سوی مقامات سعودی برای حل بحران در ورابط بحران دیده تهران و ریاض است.

این نشانه های مثبت مقامات سعودی در پی نشانه هایی هستند که حسین امیر عبداللهیان دیپلمات برجسته ایرانی که چندی بیش از حصول نشانه های مثبت در حل این بحران سخن گفته بود.

وی در این باره گفته بود: کانال هایی بین پایتخت های دو کشور گشوده شده است، که همین کانال ها باعث اعلام دعوت رسمی مقامات سعودی از مسئولان ایرانی و به عبارتی گشوده شدن دروازه های عربستان سعودی در برابر ایرانیان شده است.

بسیار واضح است که سفر اخیر باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا به عربستان سعودی که ماه قبل در ریاض صورت گرفت و تاکید وی به ملک عبدالله پادشاه عربستان مبنی بر تصمیم واشنگتن برای امضای توافق هسته ای نهایی با ایران و همچنین موضع کویت در این زمینه و تشویق کشورهای دیگر برای تایید این مطلب و همچنین موضع روسیه در قبال این موضوع همه باعث شده اند تا تا یک جو مثبتی در این زمینه حاکم شود، حتی پیش بینی می شود پیش از پایان سال جاری میلادی حسن روحانی به عربستان سعودی نخستین سفر به این کشور را انجام دهد.

باید گفت آن چه باعث جلب توجه همه در این زمینه شده موضع رسانه های خبری عربستان تنها چند روز بعد از موضع عبداللهیان درباره طرح ایران برای حل بحران سوریه بوده است، وی تاکید کرده بود این آخرین فرصت موجود برای حل سیاسی این بحران است.

همین موضع ایرانی با پیشرفت هایی سیاسی و میدانی در داخل خاک سوریه همراه بوده است که مهم ترین این مسائل موضوع برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سوریه و خروج نیروهای مسلح مخالف از بخش قدیمی حمص است.

از این رو شاهزاده سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی در حاشیه اجلاس همکاری بین کشورهای عربی و آسیای میانه گفت: به میزبانی از وی ( ظریف ) علاقمند هستیم چرا که ایران همسایه ماست و با این کشور روابطی داریم و با آن مذاکره خواهیم کرد.

وی افزود: با آنها سخن خواهیم گفت واگر اختلافاتی باشد امیدواریم برای حل آنها به گونه ای که رضایت دو کشور جلب شود عمل کنیم، همچنین امیدواریم ایران در  تلاش های خود برای امن تر کردن منطقه و توسعه و پیشرفت منطقه تلاش کند، و بخشی از مشکل نبود امنیت در منطقه نباشد.

شاهزاده سعود الفیصل از مساله علاقمندی سخن گفت و این موضوع که می خواهد تماس ها بین دو کشور باشد، " مساله ای که هم حسن روحانی رئیس جمهور و وزیر خارجه اش " بارها به آن اشاره کرده بودند، وی افزود: " پیام دعوتی از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای سفر به عربستان سعودی ارسال کردیم، اما تلاش برای سفر هنوز به واقعیت مبدل نشده است اما ما از وی در هر زمان که خودش مناسب ببیند استقبال خواهیم کرد".

در باره این اعلام سعودی هنوز از تهران هیچ واکنشی اعلام نشده است اما پیگیران پرونده عربستان و ایران در خلیج فارس از این امر غافلگیر نشدند.

نشانه هایی باعث بروز این موضع عربستان سعودی شده اند، ایرانیان از اطلاعاتی که اخیرا ً رواج یافته سخن می گویند، ایرانیان از اطلاعاتی سخن می گویند که حکایت از انجام شدن برخی از دیدارها میان مقامات ایرانی و سعودی در برخی از پایتخت های کشورهای عرب حوزه خلیج فارس است.

ایرانیان از گشوده بودن درهای عربستان سخن می گویند آنها در این باره اعلام می کنند که روابط بین دو کشور پیگیری می شده و این مساله از طریق عبدالرحمن الشهری سفیر جدید عربستان در تهران از زمان تصدی این سمت از سوی وی برقرار بوده است.

برخی از پیگیران این مساله از نقش کویت در این میان هم سخن می گویند، کویت گفته می شود در این باره نقش تشویقی بین تهران و ریاض ایفا کرده است و این کشور سعی کرده جبران کننده حساسیت برانگیز بودن نقش سلطان نشین عمان در انجام دیدارهای پی در پی برای چندین ماه بین تهران و واشنگتن باشد مساله ای که مسقط برای چند ماه به دور از چشم همسایگانش میان ایران و آمریکا میزبان آن بوده است.

حسن روحانی 11 ماه قبل و زمانی که به عنوان رئیس جمهور در انتخابات ریاست جمهوری ایران به پیروزی رسید همواره تلاش کرده گرمی را به روابط بین ریاض و تهران باز گرداند، بخصوص در دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری سابق ایران سعودی ها همواره وی را به شانه خالی کردن از تفاهم نامه هایی که بین دو طرف منعقد شده بود متهم می کردند، همچنین آنها وی را به ناکام گذاشتن تلاش های انجام گرفته از سوی هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمهوری اسلامی ایران برای بهبود روابط دو کشور متهم می کنند.

پیگیران مساله روابط بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در این بین معتقدند رفسنجانی در این خصوص نقش بسیار بزرگی را عهده دار بوده است تا دروازه های بین دو کشور مجددا ً گشوده شوند، وی همان کسی است که نشریه های ایرانی در ماه گذشته و زمانی که سفیر جدید عربستان سعودی را به حضور پذیرفت عبدالرحمن الشهری سفیر سعودی به نشان احترامی که برای وی قابل است، پیشانی رفسنجانی را بوسید و پیام شخصی ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی از وی برای سفر به عربستان را به وی تسلیم کرد که وی متقابلا ً نیز ضمن قبول این دعوت اعلام کرده در اولین فرصت به عربستان سعودی سفر خواهد کرد، اگر چه هاشمی رفسنجانی در گذشته هم قصد بهبود روابط و سفر به عربستان را داشته اما به دلیل مواضع نشریات سعودی در زمان احمدی نژاد رئیس جمهوری سابق و پیش از انتخاب روحانی این امر میسر نشد اما با روی کار آمدن الشهری به عنوان سفیر عربستان در تهران تلاش ها برای حل مشکل آغاز شده است، چرا که تعیین وی نیز به مثابه اقدام حسن نیت از سوی سعودی ها به شمار می آید، در این مدت سه ماه از طریق کانال های مختلف تلاش های بسیاری برای بهبود روابط انجام گرفت، از این رو برنامه کاری حل این مشکل می توان گفت به دلیل تراکم پرونده های امنیتی کمی سنگین خواهد بود و پروند هایی در منطقه خلیج فارس نظیر بحرین ، عربستان و یمن و پرونده هایی در منطقه نظیر لبنان ، فلسطین ، سوریه و عراق است.

از این رو باید گفت پرونده امنیتی و بعد از آن پرونده های در هم تنیده شده پرونده نخست کمی مساله را دشوار می کند، در این میان غلبه یافتن بعد سیاسی هم این موضوع را دستخوش متغیراتی می کند، از این رو اینجا باید از پرونده های مشترک موجود هم نام ببریم که مهم ترین آنها مساله امنیت منطقه خلیج فارس است، البته در این بین پرونده های دیگری هم وجود دارند که بر سر آنها اختلاف نظر قوت دارد و این پرونده ها مربوط به سوریه و عراق است، سعودی ها اصرار می کنند، هر راه حل سیاسی برای سوریه باید در بر گیرنده خروج بشار اسد رئیس جمهوری سوریه از قدرت در این کشور باشد، البته نباید از مساله حضور نیروهای وابسته به القاعده در سوریه هم غافل باشیم چرا که این مساله به اهرم فشاری بر امنیت کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مبدل شده است.

پیش بینی می شود پرونده سوریه در مذاکرات بین عربستان سعودی و ایران سهم بسزایی را به خود اختصاص دهد، چرا که عربستان سعودی پرونده سوریه را مساله مهمی برای کل سیستم امنیت ملی عربی می داند و ایران هم به نوبه خود سوریه را پرونده ای می داند که مستقیماً با موضوع امنیت ملی خود مرتبط می شناسد، از این رو هم اکنون تداخلی در امور امنیتی این کشورها روی داده است، بنابراین گفت وگوها باید به گونه ای باشند که حد ومرزهای مربوط به نفوذ و و منافع هر یک را مشخص کنند.

از این رو به نظر می رسد فرصت موفقیت آمیز بودن مذاکرات عربستان و ایران در خصوص پرونده های امنیتی منطقه خلیج فارس بسیار زیاد است و بعد از آن نوبت به پرونده لبنان می رسد، چرا که دو طرف تلویحاً از آمادگی خود برای رسیدن به توافقی که منجر به ایجاد آرامش سیاسی در لبنان و تشکیل دولت در این کشور بعد از تمام سلام شود سخن گفته‌اند.

در اینجا سخن از تفاهم است از این رو می توان گفت در برنامه کاری ظریف موضوعات گوناگونی از قبیل مساله انتخابات ریاست جمهوری لبنان هم مطرح خواهد بود چرا که طرف های غربی به این ایده تمایل دارند که ایرانیان و همپمان لبنانی آنها یعنی حزب الله به نفعشان نیست که در این کشور خلأ قدرت وجود داشته باشد بلکه آنها به نفعشان این است که رئیس جمهوری جدید در لبنان انتخاب شود، از این طریق می می تواند امنیت و ثبات را به لبنان باز گرداند.

دو طرف یک پرونده دیگر را اضافه می کنند، و آن موضوع " پرونده رسانه ایست " چرا که تهران از برخی شبکه های ماهواره ای سعودی که نقش تحریک آمیز مذهبی را دنبال می کنند ناراضی است و البته سعودی ها هم در پاسخ به وجود چنین رسانه های ماهواره ای  در ایران اشاره می کنند.

همچنین ناظران این مساله پیش بینی می کنند، سفر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به عربستان سعودی به احتمال قطعی پیام حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران برای پادشاه عربستان را هم در پی خواهد داشت، این امر می تواند به مثابه گشوده شدن صفحه ای جدید از روابط بین ریاض و تهران و تهران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس تلقی می شود، البته تا پیش از پایان سال جاری میلادی بعید نیست شیخ صباح الاحمد الصباح امیر کویت وشیخ تمیم بن حمد بن خلیفه امیر قطر هم به تهران سفری داشته باشند. 

البته اقدامات پروتکلی مرتبط با امکان گرد هم آمدن محمد جواد ظریف وزیر امور خاجه جمهوری اسلامی ایران به اتفاق حسین امیر عبداللهیان معاون وزیر امور خارجه ایران با ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی که قرار بود در پاییز سال قبل انجام گیرد به هر دلیلی چنین امری صورت نگرفت، اگر چه باید گفت ظریف در این مدت با بیشتر هم پیمانان عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس دیدار کرد و در راس آنها کویت، قطر ، سلطان نشین عمان و امارات متحده عربی را می توان نام برد.

در این بین ایرانیان نیاز سیاسی و حتی اقتصادی خود در وهله نخست به داشتن روابط با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را مخفی نمی کنند چرا که آنها هم می خواهند روابط خوبشان با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باقی بماند، از این رو آنها هم درصدد ایجاد روابط بسیار مستحکم هستند، آنها همواره تاکید می‌کنند که روابط با کشورهای همسایه باید براساس اصل احترام متقابل و احترام به حقوق همسایگان باشد، مساله ای که حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران از زمان به قدرت رسیدن بارها به این مساله تاکید کرده است.

منبع : تسنیم