شورش نامحسوس در مصر
کارشناس مؤسسه مطالعات خاور نزدیک واشنگتن افزایش حضور گروه‌های جهادی مصری در شبکه‌های اجتماعی به ویژه فیس‌بوک را نشانه سیاست‌های سرکوبگرانه دولت نظامی مصر می‌داند که این موضوع به بی‌ثباتی در مصر دامن می‌زند...
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مؤسسه مطالعات خاور نزدیک واشنگتن، پس از سرنگونی محمد مرسی در تابستان گذشته، تحلیلگران از امکان تمایل اخوان‌المسلمین که از قدرت خلع‌شده‌اند، به حرکت‌های جهادی هشدار دادند. برخی بر این باور بودند که سرنگون کردن یک دولت منتخب اسلامگرا، اخوان‌المسلمین را از حرکت در فرایندهای دموکراتیک منصرف می‌سازد و در مقابل، به پیشبرد دیدگاه تئوکراسی آنان که به تأخیر افتاده، از طریق گروه‌های تروریستی همچون القاعده تشویق خواهد کرد. اما با گذشت تقریباً 8 ماه، هنوز آن انتظارات محقق نشده است. در حالی که از ماه جولای، معترضان اهل سینا بیش از 300 نیروی نظامی و پلیس را کشته‌اند، شواهد اندکی در دست است که گروه‌هایی از اخوان‌المسلمین، اگر نگوییم هیچ یک از اعضای آن به گروه‌های جهادی پیوسته‌اند.
در میانه سرکوب دولتی که به قتل بیش از 1000 نفر از حامیان مرسی منجر شده، اخوان‌المسلمین همچنان مدارا نشان نمی‌دهد. اخوانی‌ها با تجهیزات دست‌سازی همچون بطری‌های آتش‌زا و کوکتل مولوتف، عملیاتی بی سر و صدا با خشونتی کمتر برای نیل به اهداف متنوع مدنی و حکومتی هدایت می‌کنند تا اوضاع را بی‌ثبات نمایند و در نتیجه رژیم پس از مرسی را تضعیف سازند. جالب اینجاست که آنان همان تاکتیک‌هایی را برگزیده‌اند که فعالان مخالف آنها برای تضعیف اقتدار مرسی پس از به قدرت رسیدن او در نوامبر 2012 استفاده می‌کردند.
اخوانی‌ها برای ارتقای این اقدامات خشونت‌بار، با حامیانشان از طریق شبکه‌های اجتماعی و ایجاد گروه‌ها و صفحات خشن فیس‌بوکی که هزاران لایک می‌خورد، ارتباط می‌گیرند. به عنوان مثال، صفحه «جنبش اعدام» در فیس‌بوک که در اوایل ماه سپتامبر برای فراخوان مرگ مقامات ارشد امنیتی رژیم حاکم ایجاد شده، از سه هزار فالوئر خود درخواست کرده ماشین‌های پلیس را به آتش بکشانند. صفحات طرفدار اخوان‌المسلمین در فیس‌بوک در روز 26 ژانویه این پست را منتشر کرده بودند: «34750 افسر پلیس در مصر وجود دارد که 80 درصد از آنان ماشین دارند. اگر ما اوضاع را به هم بریزیم و این ماشین‌ها را در طول شب به آتش بکشیم، دولت یا مجبور می‌شود افسران پلیس را با خودروهای نو تجهیز کند که این کار توازن بودجه را به هم می‌زند و بر نارضایتی عمومی دامن می‌زند یا مجبور می‌شود آنان را نیز مانند بقیه افسران بدون وسیله بگذارد که این وضع، تأثیری جدی بر روحیه و کارایی خواهد گذاشت.» در عالم واقع نیز به نظر می‌رسد خودروهای پلیس هدف حملات مکرر این گروه‌ها قرار می‌گیرد.
یکی از خشن‌ترین گروه‌های فیس‌بوکی هوادار اخوان‌المسلمین «جنبش مولوتف» است که در اواخر سال 2013 ظهور کرد. جدا از انتشار عکس‌های حملات، این گروه ساز و کار و نحوه ترکیب کوکتل مولوتف و چگونگی استفاده از کپسول آتش‌نشانی به عنوان یک اسلحه را نیز ارائه می‌کند. این گروه در ژانویه گذشته وقتی هزینه یک سلسله حریق‌های تعمدی را تقبل کرد، محبوبیت پیدا کرد؛ و مطابق گزارش‌ها زمانی که فیس‌بوک صفحه این گروه را در اواسط فوریه به دلیل «ترویج خرابکاری» قطع کرد، بیش از 70 هزار فالوئر داشت. اما «جنبش مولوتف» سریعاً خود را بازسازی کرد و صفحات متعدد مشابهی در بخش آسیایی فیس‌بوک ایجاد کرد که مسئولیت آتش زدن یک ایستگاه بازرسی در شهر 6 اکتبر در روز 18 فوریه، یک ایستگاه پلیس در شهر اسکندریه در 19 فوریه و سه خودروی پلیس گیزا در 21 فوریه را به عهده گرفت.
به‌رغم این فعالیت‌های فیس‌بوک، حکومت مصر و فیس‌بوک در مورد دسترسی کاربران این شبکه اجتماعی به این گروه‌ها مشاجره دارند، چرا که اخوان‌المسلمین می‌تواند دائماً صفحات جدیدی بسازد و آنها را از طریق دیگر صفحات هوادار اخوان تبلیغ کند. این دقیقاً آن چیزی است که پس از بازداشت 8 فعال مجازی منتسب به «جنبش مولوتف» در 24 فوریه رخ داد: همین که فعالیت گروه به طرز چشمگیری کاهش یافت، محتوای خشونت‌آمیز اخوانی به آسانی به دیگر صفحات طرفدار اخوان همچون «مصر اسلامی» با 554 هزار لایک و «جنبش 18» با 58 هزار لایک انتقال یافت. صفحاتی که کاربران را به حمله به خودروهای پلیس، ایستگاه‌های تلویزیونی سیار، جاده‌ها و حتی جشن نامزدی پسر ژنرال ارتش دعوت می‌کنند. این صفحات همچنین کاربران و اعضای خود را به مبارزه با رژیم کنونی تشویق می‌کنند و اغلب از آموزه‌های سید قطب الهام می‌گیرند و تصاویر مبارزان حماس را به اشتراک می‌گذارند.
از جهت تکنیکی، هدفگذاری جدید اخوان‌المسلمین از کشتن افراد به انهدام دارایی‌های فیزیکی تغییر یافته است. البته این تشخیص نیز نسبتاً نادرست است، چرا که در استفاده از کوکتل مولوتف‌ها مردم نیز مورد حمله قرار می‌گیرند، اما این موضوع نشان می‌دهد اخوانی‌ها چگونه رفتار و رویکرد خود توجیه می‌کنند. همچنان که اخوانی‌های جوان که خانه یک افسر پلیس را به آتش کشیدند، به نانسی یوسف، خبرنگار ام.سی.کلاچی (McClatchy) گفتند: «ما به دنبال کشتن افراد نیستیم... اما این وسیله‌ای است که از آنان زهر چشم بگیریم.» با این حال، در برخی از موارد برخی صفحات منتسب به اخوان از کاربران خود دعوت می‌کنند تا «افراد را مستقیماً هدف بگیرند یا دست به ترور بزنند.»
«جنبش بَت» با تم بَت‌من که تقریباً 1900 لایک دارد، در این زمینه قابل توجه است. این گروه فالوئرهای خود را دعوت کرد تا به یک فیلمبردار تلویزیونی که ادعا می‌کنند جاسوس سرویس امنیت داخلی است، حمله کنند؛ آدرس خانه و شماره تلفن یک افسر امنیتی که به کشتن تظاهرات‌کنندگان متهم است، افشاء نمود؛ و فهرستی از افسران امنیتی در آسیوت (Asyut) را منتشر کرد و از کاربران خواست مرده یا زنده آنان را تحویل دهند.
«تیپ‌های فدائیان» گروه به مراتب نگران‌کننده‌تری است. این گروه در نخستین اعلامیه خود که توسط «جنبش مولوتف» در دهم فوریه منتشر شد، ادعا کرد آدرس تمامی «کسانی را که در کشتار مردم از ابتدای کودتا تا آن روز دست داشتند» در اختیار داد و هشدار داد تمامی آنان را تعقیب خواهد کرد و به سزای اعمال خود خواهد رساند. شش روز پس از صدور این اعلامیه، این گروه اعلام کرد یک «آدمکش» را در منصورا به قتل رسانده و در روز اول مارس نیز صفحه فیس‌بوک خود را ایجاد کرد. این گروه در نخستین پست خود در فیس‌بوک وعده «مجازات» داد.
احتمالاً این خشونت کم سر و صدا بی حد و اندازه ادامه پیدا خواهد کرد و شدیدتر خواهد شد، چرا که بعید است اخوانی‌های جوان بتوانند از شیوه‌های رسمی یکدیگر را پیدا کنند و ایدئولوژی خود را ترویج کنند و به پیش ببرند. دولت نظامی مصر از اینکه به اخوان اجازه مشارکت سیاسی دهد، هراس دارد، چرا که ممکن است این حزب به قدرت بازگردد و دست به تلافی بزند و به همین دلیل است که اخوان تمایلی به مشارکت در دوره گذار مصر به ثبات ندارد و در نتیجه زیر بار خلع قدرت مرسی نمی‌رود. بنابراین محتمل‌ترین پیامد این وضع، حداقل در کوتاه مدت، یک بن‌بست جدی نامطلوب خواهد بود: اخوان‌المسلمین با استراتژی فعلی خود نمی‌تواند رژیم پس از مرسی را سرنگون نماید و رژیم هم نمی‌تواند به یک ثبات تقریبی دست یابد.
منبع : تسنیم
