سوریه، رزمگاه حیوانات انسان نما

یکسال از اوج گیری بیداری اسلامی در کشورهای منطقه گذشته و شکل گیری اعتراضات در کشورهای عربی به یک عرف تبدیل شده بود. معترضین در کشورهای مختلف فارغ از مدل اداره کشور متبوع خود، علیه دولت ها دست به تظاهرات می زدند. سوریه نیز از این رویه جدا نبود. با این تفاوت اصلی که معترضین خیلی زود و در سطح وسیعی دست به اسلحه بردند. چون در سوریه قصه ای دیگری در حال شکل گیری بود...  

دیدبان: بخش اول معرفی گروه های مسلح در سوریه به بررسی گروه هایی پرداختیم که از سازماندهی منظم تر و تعداد افراد بیشتری تشکیل شده اند. جبهه النصره، داعش و جیش المهاجرین و الانصار اصلی ترین گروه های تروریستی فعال در سوریه هستند. گروه هایی که در این بخش معرفی خواهند شد، بیشتر جریانات خودجوشی هستند که در بدو شکل گیری با القاعده و غرب در ارتباط نبوده اند و ادامه این ارتباطات برای آن ها حاصل شده است. حال به معرفی این گروه ها می پردازیم:

گروه های مسلح جهادی مستقل در سوریه

به موازات فعالیت گروه های مرتبط با القاعده در سوریه گروه هایی نیز دارای مشی مسلحانه هستند که فاقد ارتباط تشکیلاتی با القاعده بوده و حتی گاهی اوقات تنش هایی با گروه های القاعده به ویژه داعش دارند. مهمترین گروه های مسلح غیر القاعده "جبهة الاسلامیة" نام دارد که متشکل از هفت گروه اسلامگرای مسلح است و هدف خود را سرنگونی نظام حاکم در سوریه و تشکیل حکومت اسلامی قرار داده است. در یک تقسیم بندی کلی جبهه الاسلامیه شامل 3 جبهه اسلامی، آزادی بخش و کردی است که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد:

الف) جبهه اسلامی: 

1- حرکة احرار الشام الاسلامیة: این گروه در ابتدا بخشی از جبهه اسلامی سوریه بود و بتدریج اعلام استقلال نمود. حرکة الاحرار از تندرو ترین گروه‌های سلفی مسلح سوری است که توسط «حسان عبود» تاسیس گردید و با گروه‌های وابسته به القاعده دارای ارتباط خوبی است. حوزه فعالیت حرکة الاحرار استان‌های الرقه و حلب می‌باشد که در مناطق علاوه بر انجام فعالیت‌های مسلحانه اقدام به کمک ‌رسانی به مردم از قبیل توزیع مواد غذایی، سوخت، خدمات آموزشی و حمل و نقل مجانی به کرده است. این گروه همچنین دارای یک تیم سایبری است که مسئولیت هک کردن سایت‌های دولتی و مخالف را بر عهده دارد.  

2- انصار الشام: گروه انصار الشام در حقیقت شاخه جبهه اسلامی سوریه در منطقه لاذقیه است، اما تا کنون هیچ بیانیه‌ای در مورد ایدئولوژی خود منتشر نساخته است. این بدان معناست که گروه مذکور فاقد تشکیلات رهبری منسجم و ایدئولوژی مشخص است. اگرچه، تلاش برای اسقاط نظام و اجرای شریعت اسلامی وجه مشترک کلیه گروه‌های مسلح جهادی سوری محسوب می ‌شود. انصار الشام نیز همچون حرکه الاحرار در منطقه نفوذ خود به ارائه کمک‌های انسانی به مردم همسو با خود می ‌پردازد. 

3- لواء الحق: این گروه در اوت 2012 میلادی از به هم پیوستن تعدادی از گروه‌های مسلح سوری در منطقه حمص تشکیل گردید و در ابتدا بخشی از جبهه اسلامی سوریه محسوب می‌شد. رهبران این گروه تلاش دارند تا خود را گروهی غیر سلفی معرفی کنند، اما اقدامات و ارتباطات آنها تا کنون خلاف این را ثابت کرده است.  

ب) جبهه آزادیبخش:

1- لواء صقور الشام: این گروه در سبتامبر 2011م توسط "احمد عیسی الشیخ" در منطقه جبل الزوایه در استان ادلب تاسیس گردید و در سال 2013م به تندرو ترین گروه مسلح عضو جبهه الاسلامیه در سطح عملیاتی، سیاسی و رسانه ای تبدیل شد. اخیراً نیز شیخ احمد عیسی به عنوان رئیس جدید جبهه الاسلامیه انتخاب شد؛ این در حالی است که گروه های قدرتمند تری نیز در جبهه الاسلامیه وجود دارند. رهبران صقور الشام مدعی هستند که این گروه متشکل از 17 گروه فرعی است که 8 گردان آن از اهمیت بیشتری برخوردار هستند و تعداد افراد آن در حدود 8 الی 9 هزار نفر می باشد. حوزه فعالیت این گروه عموماً در استان های ادلب، حلب و ریف دمشق فعالیت دارند. 

لازم به ذکر است که لواء صقور الشام در ماه های گذشته درگیری های شدیدی را با داعش تجربه کرده است که حجم بسیاری از توان نظامی و عملیاتی آن را تحلیل برده است. 

2- لواء التوحید: این گروه از جمله گروه‌های مرتبط با اخوان المسلمین است که در جولای 2012م و از به هم پیوستن تعدادی گردان ‌های کوچک محلی در اطراف حلب اعلام موجودیت نمود و با هدف ایجاد وحدت میدانی و عملیاتی تشکیل گردید. فرمانده میدانی لواء التوحید فردی به نام «عبدالقادر صالح» بود که اخیراً در درگیری های اطراف حلب کشته شد و مسئول سیاسی آن نیز عبدالعزیز سلامه می‌باشد. آمارهای غیر رسمی حکایت از آن دارد که در حال حاضر 11 هزار نفر در این تیپ فعال هستند؛ بگونه‌ای که بازیگر اصلی معارضه در منطقه حلب محسوب می‌شوند. البته، برخی عناصر لواء التوحید در فوریه 2013م در استان الرقه حضور یافته و تعدادی نیز در عملیات القصیر شرکت داشتند. رویکرد اعتقادی لواء التوحید به نسبت دیگر گروه‌های مسلح در سوریه از اعتدال بیشتری برخوردار است، اما این به معنای قطع ارتباط آن با گروه‌های افراطی و مرتبط با القاعده نیست.مزیت دیگر این گروه عبارت است از دارا بودن وجهه میانجی گری در میان دیگر گروه‌ها؛ بگونه‌ای که در سبتامبر 2013م واسطه آشتی میان داعش و یکی از گروه‌های تحت امر ارتش آزاد گردید. 

3- جیش الاسلام: تیپ لواء الاسلام – که بعدها به جیش الاسلام تبدیل شد- در تابستان 2011م توسطزهران علوش از سلفی‌های برجسته حومه دمشق و از اعضای سابق جبهه اسلامی آزادیبخش سوریه تاسیس گردید. عمده فعالیت‌ های جیش الاسلام در مناطق حومه شمالی و شرقی دمشق و منطقه القلمون متمرکز شده است و بزرگترین اقدام آنها انفجار ساختمان امنیت ملی سوریه در 18 جولای 2012م بود که در نتیجه آن تعداد زیادی از عناصر نظامی و امنیتی از جمله وزیر دفاع سوریه کشته شدند. جیش الاسلام که دارای ارتباطات گسترده‌ای با عربستان سعودی است، از به هم پیوستن تقریباً صد گروه و گردان نظامی تشکیل گردید. ویژگی بارز این گروه نظم تشکیلاتی و ارتباط با گروه‌های غیر اسلامی است و تعداد اعضای آن در حدود چند هزار نفر برآورد می‌شود. 

ج) جبهه کردی:

جبهه الاسلامیة الکردیة: این گروه در حقیقت کوچکترین گروه مسلح جهادی سوریه است که تعداد افراد آن کمتر از هزار نفر برآورد می‌شود. حوزه فعالیت این گروه عمدتاً در مناطق کرد نشین به ویژه حسکه و قامشلی است و ضمن ارتباط با گروه‌های وابسته به القاعده به رویارویی با عناصر اتحادیه دمورکراتیک کردستان می‌‌پردازد. 

نتیجه گیری 

در بخش دوم این گزارش دیدبان به بررسی گروه های ثانویه فعال در سوریه پرداختیم. گروه هایی که نسبت به بخش اوا از پراکندگی و واگرایی بیشتری برخوردارند. در خاتمه ذکر این نکته ضروری است که هدف جبهه الاسلامیه در حقیقت ادغام تدریجی گروه‌ های هفتگانه فوق در ساختاری منسجم و واحد است که بتواند در مقابل گروه‌ های وابسته به القاعده از وزن مناسبی برخودار باشد. در ساختار تشکیلاتی جدید جبهه الاسلامیه، «شیخ احمد عیسی» فرمانده جبهه و «ابو عمر حریتان» از لواء التوحید به عنوان قائم مقام تعیین شده‌اند. همچنین ابو راتب الحمصی از لواء الحق دبیرکل و  ابوالعباس از حرکه الاحرار مسئول بخش شرعی و صدور فتوا انتخاب شده‌اند. فرماندهی نظامی و سیاسی نیز به ترتیب در اختیار زهران علوش و عبود قرار دارد.  پیش بینی می‌شود که تعداد عناصر تحت امر این جبهه در حدود 75 هزار نفر تخمین زده می‌شود که در مناطقی از دمشق، حمص، ادلب، لاذقیه و حلب فعالیت دارند. بدیهی است که در صورت در چنین وضعیتی ارتش سوریه بایستی از قدرت و توان مضاعفی در مقابله با گروه‌های معارض استفاده نماید و همین مسئله سخن گفتن در مورد آینده سوریه را با ابهامات بسیاری مواجه خواهد کرد.

منبع : دیدبان