توجیه «کودتای سفید» سُدیری‌ها توسط رسانه ها

برای اولین بار در تاریخ عربستان یک ولیعهد مسن از نسل اول شاهزادهای سعودی از کار برکنار و دو شاهزاده سدیری از نسل دوم در مدار پادشاهی قرار گرفتند لذا رسانه های سعودی کوشیدند این تغییرات را با عنوان جوان گرایی در عربستان توجیه کنند...

 

 

از بررسی برون داد رسانه های سعودی چنین بر می‌آید که آنها از قبل نسبت به عزل و نصب های گسترده توجیه شده بودند و به روال معمول حق انعکاس هیچ نقد و نظری مخالف در این زمینه نداشتند و تنها مأموریت داشتند تصویری مثبت از این جابجایی های گسترده ارائه دهند. هرچند رسانه های سعودی عموماً در خصوص مسائل داخلی خود محافظه کارانه برخورد می‌کنند اما با توجه به گستره عزل و نصب های صورت گرفته ادامه این رویکرد برایشان امکان پذیر نبود و لذا در انعکاس خبر این تحولات پیش افتادند و از این طریق کوشیدند مدیریت جریان خبری را در دست بگیرند و مطابق ملاحظات و دستورالعمل‌های ابلاغی به آن جهت دهند.

 

محورهای تبلیغی و توجیه‌ای رسانه های سعودی در قبال فرامین پادشاه

با توجه به اینکه در عزل و نصب های جدید برای اولین بار در تاریخ نظام سیاسی عربستان یک ولیعهد مسن و کارکشته همچون مقرن بن عبد العزیز از نسل اول شاهزادهای سعودی با نادیده گرفتن عرف و سنت رایج از کار برکنار و دو شاهزاده سدیری از نسل دوم در مدار پادشاهی قرار گرفتند لذا رسانه های سعودی بر اساس دستورات ابلاغی کوشیدند آن را توجه حاکمیت سعودی به جوان گرایی توجیه کنند.

این خط تبلیغی هرچند در ابتدا از سوی رسانه های سعودی همچون العربیه اتخاذ شد اما بلافاصله از سوی برخی از عوامل وابسته به دربار سعودی اعم از شخصیت های سیاسی و نویسندگان دنبال شد. در این راستا سعد الحریری رهبر جریان المستقبل و از اعضای جناح موسوم به 14 مارس با صدور بیانیه ای گفت: "طبیعی است که هر فرد عربی مخلص باید از خوشحالی عربستان سعودی در خصوص تصمیم های تعیین کننده پادشاه سلمان بن عبدالعزیز خوشحال شود و به وجود رهبران جوان مانند شاهزاده شجاع و دلیر محمد بن نایف و امیر قاطعیت محمد بن سلمان که در صف اول حامیان و راهبران عربستان سعودی به مسیر تاریخ جدید پیشرفت، توسعه و امنیت هستند خوشبین باشد...و نیز دیگر تصمیم های او در خصوص انتصاب گروهی از جوانان در جایگاه های پیشروی دولت در واقع تصمیم های مبارک و بی سابقه ای است که عربستان را در خط سیر ثبات قرار می‌دهد و بزرگی و شکوه روزهای اول تأسیس آن را زمان عبدالعزیز آل سعوداحیاء می‌کند."

در همین حال سلیمان النمر رئیس اجرایی مرکز مطالعات الخلیج (فارس) در مصاحبه با شبکه المیادین با اتخاذ رویکردی مشابه مدعی شد:"... به نظر من انتصابات جدیدی که ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان انجام داده است در چارچوب ادامه تلاش برای تبدیل عربستان به کشوری پیشرفته صورت می‌گیرد. وی از طریق این انتصابات و انتصابات بعدی، آینده این کشور را که متکی بر نسل سوم فرزندان خاندان پادشاهی است، ترسیم می‌کند. این انتصابات نشان می‌دهد معیار انتخاب افراد برای این مناصب نزدیک بودن آنها به خانواده پادشاهی نیست بلکه بیشتر شایستگی اداری و سیاسی افراد در این خصوص مدنظر قرار گرفته است که انتصاب عادل الجبیر سفیر عربستان در آمریکا به عنوان وزیر خارجه از نمونه های آن به شمار می‌رود. این در حالی است که سعود الفیصل چهل سال تصدی وزارت خارجه عربستان را در دست داشت و قبل از وی نیز این مقام در دست پدرش بود. نکته دیگر این که سعود الفیصل به سبب شرایط جسمانی خود قادر به انجام وظایفش نبود"

از دیگر سو با توجه به اینکه برخی از عزل و نصب‌ها ی حاکمیتی همچون انتخاب ولیعهد جدید نیاز به بیعت داشت لذا رسانه‌های سعودی در کنار توجیه و القاء جوان‌گرایی پیگیری این مسئله را نیز در اولویت تبلیغاتی خود قرار دادند و با پیگیری لحظه‌به‌لحظه آن حتی کوشیدند به آن شور و هیجان سیاسی ببخشند. در این بخش نیز چند محور و مسئله بیشتر مورد توجه و تمرکز قرار گرفت.

نخست برجسته سازی اینکه اغلب اعضای شورای بیعت با دستور پادشاه در خصوص عزل و نصب های جدید موافقت کرده‌اند. شبکه تلویزیونی العربیه در گزارشی در این باره گفت:" 28 نفر از 34 عضو هیئت بیعت با نامزدی محمد بن سلمان به عنوان جانشین ولیعهد موافقت کردند و شش نفر از اعضای این هیئت به او رأی ندادند. بندر بن عبدالعزیز، مشعل بن عبدالعزیز رئیس هیئت بیعت، ترکی بن عبدالعزیز، عبدالله بن عبدالعزیز، مشهور بن عبدالعزیز، مقرن بن عبدالعزیز و محمد بن فهد بن عبدالعزیز، خالد بن عبدالله بن عبدالعزیز و خالد بن طلال بن عبدالعزیز از جمله شاهزادگان سعودی هستند که به معرفی محمد بن سلمان به عنوان جانشین ولیعهد رأی دادند."

همچنانکه ملاحظه می‌شود این شبکه از ذکر اسامی مخالفان ولیعهد، ولی ولیعهد (محمد بن نایف و محمد بن سلمان)خود داری کرده است. در مقابل این شبکه و دیگر رسانه های سعودی با تاکید مؤکد و توجه ویژه بیعت مقرن بن عبد العزیز (ولیعهد برکنار شده) را با ولیعهد جدید پوشش دادند از این‌رو العربیه در گزارشی بلافاصله بعد از انعکاس خبر بیعت شاهزاده‌ها با ولیعهد جدید با تاکید خاص گفت:" در این مراسم امیر مقرن بن عبد العزیز، ولیعهد سابق عربستان نیز پس از حضور در مراسم با محمد بن نایف و محمد بن سلمان بیعت کرد."

 

دلجویی از ولیعهد برکنار شده و برچسب زدن کم کاری به وی

هر چند منابع رسمی سعودی در مواضع سیاسی و تبلیغاتی خود سعی کردند از مقرن بن عبد العزیز دلجویی کنند اما از طریق عوامل غیررسمی مرتبط به خود کوشیدند وی را به کم کاری و بی مسئولیتی متهم کنند. در این خصوص سلیمان النمر رئیس اجرایی مرکز مطالعات الخلیج (فارس) در مصاحبه با شبکه المیادین گفت:"... مقرن بن عبدالعزیز از همان زمان که در دوره ملک عبدالله، جانشین ولیعهد بود، از انجام بسیاری از وظایفی که بر عهده داشت سر باز می‌زد و پس از آن که به عنوان ولیعهد انتخاب شد نیز به این شیوه ادامه داد تا جایی که محمد بن نایف به عنوان جانشین ولیعهد که اکنون به عنوان ولیعهد منصوب شده است، مسئول بسیاری از امور سیاسی و امنیتی در عربستان بود. از سوی دیگر محمد بن سلمان که اکنون به عنوان جانشین ولیعهد منصوب شده است مسئولیت های دیگری بر عهده داشت و در این میان مقرن بن عبدالعزیز به عنوان مرد شماره دو در عربستان وظایف خود را انجام نمی‌داد".

البته این نکته نیز خط خبری و تبلیغاتی رسانه های سعودی قابل استنباط است که کوشیدند عزل و نصب های گسترده در حوزه غیر حاکمیتی را در راستای تلاش پادشاه جدید برای اصلاح امور اجتماعی، اقتصادی و معیشتی جلوه دهند و برای عزل و نصب های جدید مشروعیت بتراشند. با چنین رویکردی شبکه تلویزیونی الاخباریه سعودی فهرستی بلندبالا از عزل و نصب های جدید ارائه داد و در تشریح آن گفت:" بخشی از احکامی که پادشاه عربستان صادر کرد (شامل موارد زیر است):

تعیین محمد بن نایف به عنوان ولیعهد، تعیین محمد بن سلمان به عنوان جانشین ولیعهد، برکناری سعود الفیصل وزیر امور خارجه و تعیین عادل بن احمد الجبیر به جای او، تعیین خالد بن محمد بن ناصر الیوسف در سمت رئیس اداره دادرسی به رتبه وزیر، تعیین حمد بن عبدالعزیز سویلم در سمت رئیس اداره دربار به رتبه وزیر، تعیین ناصر بن راجح بن محمد الشهرانی به عنوان معاون رئیس شورای حقوق بشر، عمرو بن ابراهیم رجب معاون رئیس شورای کارشناسان کابینه، تعیین منصور بن عبدالله در سمت معاون رئیس اداره جوانان، برکناری خالد بن عبدالرحمن العیسی از سمت معاون رئیس دربار برکنار و معرفی او در سمت عضو شورای امور سیاسی و امنیتی، برکناری عبدالرحمن بن عبدالعزیز العزاه رئیس رادیو و تلویزیون عربستان و معرفی عبدالله بن صالح الجاسر به جای او، صالح بن محمد الجاسر مشاور اداره دربار، برکناری نوره بنت عبدالله الفایز معاون وزیر علوم در امور زنان، برکناری حمد بن محمد آل الشیخ معاون وزیر علوم، برکناری منصور بن ناصر الحواسی معاون وزیر بهداشت، برکناری محمد بن حمزه بن بکر خشیم معاون وزیر بهداشت، تعیین منصور بن مقرن بن عبدالعزیز در سمت مشاور پادشاه به رتبه وزیر، برکناری مقرن بن عبدالعزیز از سمت ولیعهدی و معاونت رئیس کابینه، تعیین خالد بن عبدالعزیز الفالح وزیر بهداشت، برکناری محمد بن سلیمان الجاسر وزیر اقتصاد و برنامه ریزی، برکناری عادل بن محمد فقیه از سمت وزیر کار و معرفی او به عنوان وزیر اقتصاد و برنامه ریزی، تعیین مفرج بن سعد به عنوان وزیر کار.

 

نتیجه

در مجموع از برون داد سیاست تبلیغاتی عربستان چنین بر می‌آید که رسانه های این کشور برای فرامینی که بنام ملک سلمان صادر شد کاملاً توجیه شده و درجریان امور قرار داشتند و بر همین اساس بلافاصله بعد از اعلام عزل و نصب های گسترده به توجیه آن پرداختند و در این راستا به تبلیغ و القاء این مسئله پرداختند که این تغییر و تحولات در راستای ترویج جوان گرایی و شایسته سالاری در هیات حاکمِ صورت گرفته است حال آنکه عزل و نصب های گسترده جدید در عربستان آن‌هم در کمتر از 100 روز مصداق بارز کودتای سفید بوده است.

منبع: تسنیم