تروریسم سازی؛ در صدر کارنامه آمریکا

 با نگاهی به کارنامه دولت های بوش و اوباما طی سیزده سالی که از حوادث یازده سپتامبر گذشته است، به خوبی پیداست که «تروریسم» یکی از محورهای سیاست خارجی و امنیتی این کشور برای حضور فراسرزمینی به ویژه در قالب های نظامی است...

 

امروز سیزدهمین سالگرد وقوع حوادثی در امریکا است که آن را آمریکایی ها تحت عنوان «حملات تروریستی» نام نهادند ولی هنوز حتی از انتشار گزارش رسمی کمیته تحقیق این حوادث نیز خودداری کرده اند. مهمترین سئوال در پرتو این رویداد این است که آمریکا آیا واقعاً مایل به مبارزه با تروریسم است؟

تروریسم سازی آمریکا برای حضور فراسرزمینی به ویژه در قالب های نظامی

با نگاهی به کارنامه دولت های بوش و اوباما طی سیزده سالی که از حوادث یازده سپتامبر گذشته است، به خوبی پیداست که «تروریسم» یکی از محورهای سیاست خارجی و امنیتی این کشور برای حضور فراسرزمینی به ویژه در قالب های نظامی است. این روزها که بحث تشکیل ائتلاف بین المللی 40 کشور با رهبری آمریکا برای مقابله نظامی با داعش مطرح است، به خوبی می توان نمونه ها و نمودهای بارز این سیاست های آمریکا در قبال تروریسم را مشاهده کرد. کشوری که خود مبتکر و سازنده این گروه های تروریستی در خاورمیانه و دیگر نقاط جهان است، اکنون به نام «مبارزه» با داعش، تلاش می کند حضور نظامی خود در منطقه را که تا کنون به بهانه های مختلف پیگیری ولی شکست خورده است، با پشتوانه روانی و سیاسی بین المللی محقق سازد.

گفتنی است که نگاه انتقادی و اعتراضی به سیاست خارجی آمریکا در قبال تروریسم به ویژه با تکیه بر خط مشی و اولویت «تروریسم سازی» آمریکا، محدود به کشورهای مستقل و معترض نبوده است. بسیاری از نخبگان در آمریکا و اروپا نیز اندکی پس از حوادث یازده سپتامبر، در مورد ماهیت این اقدامات ابراز تردید کردند بلکه دهها کتاب و اثر علمی را در نقض ادعاهای امریکا منتشر نمودند. اکنون نیز همچنان برخی مجامع مدنی و علمی به واکاوی برنامه ریزی قبلی امریکا برای وقوع این حوادث با هدف ایجاد زمینه های تغییر نظم جهانی به نفع یکه تازی و سلطه این کشور می پردازند. اما به موازات این یافته های علمی، بازهم آمریکا از استمرار ادعاها و نوعی نقش پیشرو در گفتمان بین المللی ضدتروریسم دست بر نمی دارد. نگاهی مختصر به روند آغاز این گفتمان سازی هدفمند می تواند نقاط حرکت و گذار آمریکا به حادثه سازی برای تعمیم پذیری خواسته های خود بر جهان را روشن تر نماید.

حمایت از گروه های تروریستی در منطقه بر اساس دکترین نبرد نیابتی آمریکا

جرج بوش در طراحی سیاست ضدتروریستی که دقیقاً متکی و مستند به آسیب پذیری افکار عمومی جهانی از نمایش تروریستی بودن این وقایع بود، حقوق اساسی مسلمانان و ملل اسلامی را نشانه رفت. در این زمینه، نه تنها جنگ افغانستان با نقض اساسی اصول اولیه حقوق بین الملل صورت گرفت بلکه مسلمانان در داخل و خارج آمریکا نیز مورد شدیدترین فشارها، شکنجه ها و محدودیت هایی قرار گرفتند که بعضاً در تاریخ این کشور سابقه نداشت. بدین ترتیب، اصول منع توسل به زور و همچنین ماهیت آمره قواعد حقوق بشری به بهانه مبارزه با تروریسم مخدوش شد. متأسفانه نظام بین المللی حتی بازیگران رقیب هژمونی آمریکا نیز در برابر تغییرات اساسی و ساختاری ناشی از سیاست های جدید آن کشور مقاومت نکردند و از همین رو، شورای امنیت که وتو در آن می توانست به عنوان تعادلی برای منافع غرب- شرق به کار آید، در خدمت سیاست های آمریکا قرار گرفت و به جهانی سازی تدابیر موردنظر غرب به نام «سیاست بین المللی ضدتروریستی» همت گماشت. در این زمینه، مفاد 14 کنوانسیون بین المللی ضدتروریستی تنها در قالب چند بند از قطعنامه های 1368 و 1373 شورای امنیت، به تعهدات مستقیم همه دولت ها حتی دولت های غیرعضو این معاهدات تبدیل شد و ساختارهایی نیز برای تجسس در امور جهانی به نام کمیته ضدتروریسم ایجاد گردید.

اما آمریکایی ها اقدامات خود را صرفاً به نسل اول تصمیمات بین المللی و چندجانبه کردن محتوای سیاست ها و اهداف یکجانبه خود محدود ن بسنده نکردند. بلکه نسل دوم گام های آمریکا در عرضه تروریسم و ضدتروریسم طی 13 سال گذشته، تشدید مدیریت بر «استفاده ابزاری از تروریسم» برای تأمین منافع ملی این کشور تعقیب شده است. بدین ترتیب، این کشور در جبهه افغانستان و عراق، به نام مبارزه با تروریسم حضور نظامی منطقه ای داشت و در جبهه های دیگر، به ایجاد، تجهیز و آموزش گروه ها و سازمان های تروریستی مشغول شد تا همچنان از تروریسم بهره های راهبردی را به ویژه در هر زمان که منافع منطقه ای این کشور اقتضا کند، بگیرد. این گروه ها بر اساس دکترین نبرد نیابتی آمریکا، مأموریت داشتند در مناطق مختلفی که منافع آمریکا اقتضا داشته، ظهور یافته و مدیریت امور عمومی و روانی کشور و منطقه موردنظر را به شدت متاثر و مختل نمایند. ظهور گروه های تروریستی تکفیری در خاورمیانه، رابطه مستقیمی با همین کارکرد غرب دارد. در این رابطه نیز اصول اساسی نظام حقوق بین الملل که از حاکمیت دولت ها، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی، منع مداخله در امور داخلی، تعهد به محاکمه یا استرداد تروریست ها، و. . . حکایت دارند، در لوای دموکراسی لگدمال شده است.

وقوع 11 سپتامبرهای مکرری در خاورمیانه و دیگر مناطق ژئوپلتیک، برنامه ریزی شده و تحت مدیریت است

شورای امنیت بعد از حوادث 11 سپتامبر تا کنون، بیش از 30 قطعنامه را علیه تروریسم در قالب فصل ششم یا هفتم منشور تصویب کرده و هیچ سالی تصمیم گیری مجدد در این زمینه را از دستور کار خارج نکرده است. با این حال، همچنان تهدیدهای ناشی از تروریسم نه تنها تقلیل نیافته است بلکه تروریسم نیز همانند دیگر جلوه های انقلاب در علم و فناوری، در معرض دگرگونی ها و دوره های تبدیل و نوزایش قرار گرفته است. بدین ترتیب، به هر اندازه که پیشرفت در ابعادی از زندگی بین المللی صورت می پذیرد، تروریسم نیز با بهره گیری از دستاوردهای روز جهانی تجدید حیات می دهد. این خودسازگاری پدیده تروریسم عمدتاً نشأت گرفته از پیوند مستقیم منابع تولید و احیای این گروه ها با سیاست ها و حمایت های نظام سلطه به رهبری آمریکاست. اگر امروز از داعش و امثالهم به عنوان جدیدترین نسل تروریست ها یاد می شود، به دلیل نقشی است که این کشورها در تروریسم سازی و ادامه دادن سایه آن بر روابط بین المللی معاصر ایفا کرده و می کنند. امروزه، پدیده داعش چیزی کمتر از 11 سپتامبر نیست اما غرب و شورای امنیت تا کنون خط مشی نابودی این گروه را در دستورکار قرار نداد ه اند.

بدین ترتیب، دوران معاصر نه تنها شاهد رشد کمی تروریسم در جهان است، بلکه رشد کیفی گروه های تروریستی یعنی تاثیر کنش های آنها بر صلح و امنیت منطقه ای و جهانی، متغیرهای دخیل در روابط بین المللی را گسترش داده و جابه جا کرده است. در این گستره و چشم اندازی که از استمرار سیاست های غرب در زمینه گسترش و حمایت از تروریسم به دست می آید، به نظر می رسد که نظم حقوقی بین المللی همچنان شاهد فرسایش هنجارهای خود در زمینه حفظ صلح و امنیت بین المللی خواهد بود. به واقع، در منظومه راهبردی غرب و در پرتو ادامه خط مشی تروریسم سازی منطقه ای آمریکا که این روزها در منطقه خاورمیانه به وضوح مصادیق آن آشکار شده است، وقوع 11 سپتامبرهای مکرری در خاورمیانه و دیگر مناطق ژئوپلتیک، برنامه ریزی شده و تحت مدیریت است و در این میان، نظم جهانی و منافع همگانی ملت ها بر صلح و امنیت است که خدشه دار می شود.

به ائتلاف بین المللی دولت های خارج از نظام سلطه در مبارزه واقعی با تروریسم نیازمندیم

نکته در اینجاست که هنوز هم گفتمان ضدتروریستی بین المللی، غالباً بر پایه هایی استوار است که در پی حوادث یازده سپتامبر و بر مبنای راهبردهای آمریکا و غرب ایجاد شده است. این پایه ها، بر مفاهیمی متکی هستند که برای جهان امروز به عنوان جهان در حال گذار، نه تنها از تناسب با منافع همگانی به دور است بلکه تناقض و چالش های اساسی کنونی را نیز تشدید می کند. اسلام هراسی، ایران ستیزی، شیعه ستیزی، مقابله با بیداری اسلامی، توسعه و سازماندهی تروریسم تکفیری، استانداردسازی در زمینه اصول مبارزه با تروریسم بر اساس ادراکات و ارزش های لیبرال و ... همگی عناصر و مولفه هایی هستند که نظام کنونی مبارزه با تروریسم در عرصه بین المللی از آنها تبعیت می کند. این در حالیست که لازم است گفتمانی نو بر پایه ارزش های همانی و منافع جمعی ملت ها و جامعه بشری جایگزین گردد. در این زمینه، ابتکارهایی در میان جنبش عدم متعهد به ویژه ایران در حال تنطیم و پیگیری است که برخی از ابعاد آن را رئیس جمهور در نشست شانگهای مطرح کردند. این ابتکارها باید با رعایت اصول گفتمان سازی جهانی، تبدیل به گفتمان جایگزین در زمینه مبارزه با تروریسم گردد.

به واقع، مادامی که غرب همچنان بر موج مطالبات جهانی در زمینه مبارزه با تروریسم سوار باشد، همچنان حوادثی از نوع یازده سپتامبر با مدیریت غرب و توسط گروه های تروریسمی جدید به نیابت از تئوری پردازان آمریکایی صورت می گیرد؛ حوادثی که باز هم غرب تلاش خواهد کرد با مدیریت آنها و سوار شدن بر موج روانی و سیاسی بین المللی و منطقه ای، منافع خود را که از طرق دیگر تحقق نیافته است، از این مجرا و به چنین بهانه ای محقق سازد. از این رو، باید از تروریسم سازی آمریکایی از نوع یازده سپتامبر، جلوگیری نمود و این امر به شناخت، هماهنگی، طرح ریزی گفتمان های جدید و ائتلاف بین المللی دولت های خارج از نظام سلطه در مبارزه واقعی با تروریسم نیازمند است.

منبع : تسنیم