بررسی مواضع عربستان و امارات؛ از مصر مبارک تا عزل مرسی

عربستان با تروریستی خواندن "اخوان المسلمین"، بار دیگر بحث و جدل را درباره ماهیت واقعی نقش سعودیها و رژیمهای عربی حاشیه خلیج فارس درباره آنچه در مصر از زمان سرنگونی حسنی مبارک تا عزل مرسی و حکومت مجدد نظامیان می گذرد، به وجود آورد...

 

همزمان با اختلاف مصریها درباره آنچه در 30 ژوئن و پس از آن رخ داد(برکناری محمد مرسی از سوی ژنرال ارتشبد) و اینکه برخی آن را انقلاب (مخالفان مرسی)و برخی کودتا(حامیان مرسی) می نامند، دیدگاههای شخصی و مواضع رسمی و مردمی در کشورهای مختلف جهان هم با یکدیگر فرق می کند  و در نتیجه ارزیابی هر گروهی از طرفداران طرف دیگر یا کسانی که خواهان میانجی گری برای حل بحرانی که قربانی آن هزاران کشته و زخمی و بازداشتی است، با هم فرق دارد.

اختلافات درباره اوضاع مصر تازگی ندارد به طوری که با شعله ور شدن آتش انقلاب ژانویه 2011 تقریبا درباره آنچه طی 18 روز تا سرنگونی حسنی مبارک رخ  داد، تقریبا این اجماع وجود داشت که این حوادث انقلاب مردمی است در حالی که برخی محافل رسمی و حتی مردمی آن را توطئه ای علیه مصر مبارک قلمداد می کردند.

طی سه سال گذشته، اکثریت مردم مصر، عربستان، امارات  و دیگر کشورهای حامی رژیم مبارک را کسانی می دانستند که در مقابل اراده مصریها قرار دارند، مردمی که خواستار تغییر و حق زندگی و آزادی و عدالت اجتماعی بوده و همچنان هستند که این شعارها را در تظاهرات سه سال پیش در میدان التحریر و دیگر میادین مصر سر می دادند و همچنان هم به این شعارها ادامه می دهند.

با به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در مصر از طریق انتخاب محمد مرسی به عنوان رئیس جمهور در ژوئن سال 2012، مواضع سعودیها و اماراتی ها در قبال مصر پس از روی کار آمدن مرسی حداقل این طور به نظر می رسید که واضح و شفاف نیست. اما با سفر رئیس جمهوری اخوانی مصر به عربستان در 11 جولای 2012 و دیدارش با ملک عبدالله پادشاه عربستان، این گمان به وجود آمد که روابط ریاض و قاهره از حالت سردی و رخوتی که پس از انقلاب 25 ژانویه دچار شد، رو به گرمی و بهبودی رود.

با وجودی که محمد مرسی در سفر به عربستان بر عمق و تحکیم روابط میان مصر و عربستان در سطح مردمی و حکومتها و تعهدات خود برای ارائه تسهیلات بیشتر به سرمایه گذاران سعودی در مصر تاکید می کرد.، اما هیچ کس گمان نمی کرد حداقل پس از یک سال از این سفر و تمجید سعودیها از رئیس جمهوری منتخب و گروه اخوان المسلمین، پادشاه عربستان از عزل مرسی حمایت کند، اقدامی که بخش اعظمی از مردم مصر و خارج از این کشور(قطر و ترکیه) آن را کودتای نظامی علیه مشروعیت(حکومت محمد مرسی) قلمداد کنند.

امارات اولین رژیم عربی حاشیه خلیج فارس بود که دشمنی خود را با نظام جدید مصر که جانشین مبارک شده بود، از طریق ضاحی خلفان فرمانده پلیس دبی آشکار کرد. این فرمانده جنجالی در پایگاه اجتماعی نوشته بود که آنچه در مصر رخ داد، روز شوم و نحسی بود. وی تهدید کرده بود که مرسی روزی به خلیج فارس خواهد آمد و دست شاه سعودی را همانند حسن البناء خواهد بوسید، روزنامه صوت الامه مصر در دوم جولای 2012 اظهارات این مقام نظامی امارات را وقیحانه خوانده و آن را اهانتی از سوی دبی به رئیس جمهوری منتخب مصر قلمداد کرد که به نوشته این روزنامه، این توهین با چراغ سبز خاندان سلطنتی حاکم بر امارات صورت گرفته است.

اظهارات خلفان ضد مصر و محمد مرسی همچنان ادامه داشت تا اینکه وزارت خارجه مصر برای اولین بار سفیر امارات را به نشانه اعتراض فراخواند تا سفیر این شیخ نشین هم اعلام کند آنچه ضاحی خلفان گفته اظهار نظر شخصی وی است و بیانگر موضع رسمی ابوظبی نیست.

در آن زمان رسانه های طرفدار دولت محمد مرسی به صراحت نوشتند که امارات اولین کشوری است که شاهد قاچاق اموال از سوی رژیم مبارک هنگام انقلاب از طریق یک بازرگان مشهور بوده و کار به جایی رسید که این رسانه ها و سیاستمداران مصری پس از انقلاب ژانویه 2011 اعلام کنند امارات بر حکومت در تبعید مبارک نظارت دارد و در هفتم می 2013، درخواستهایی برای برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز در مقابل سفارت امارات در قاهره با هدف درخواست از امارات برای اخراج سردمداران رژیم مبارک از این کشور و بازگرداندن ثروتی را که مبارک به امارات منتقل کرد و میزان آن 30 میلیارد دلار بر آورد می شد، مطرح شد.

موضع امارات در قبال آنچه در مصر از هنگام سرنگونی مبارک رخ داد، در پیگرد اعضای اخوان المسلمین درخاک خود آشکار شد به طوری که مقامات اماراتی هر از چند گاهی از دستگیری اعضای یک هسته اخوانی خبر می دادند تا جایی که مقامات اماراتی در ژانویه 2013 از دستگیری 14 مصری خبر دادند و دادگاه عالی امارات در 21 زانویه 2014 نیز 30 متهم به وابستگی به اخوان المسلمین را به سه ماه تا پنج سال زندان محکوم کرد.

موضع عربستان و امارات در قبال 30 ژوئن( برکناری محمد مرسی توسط ارتش) بر شک و ابهام درباره حقیقت نقش دو کشور در مصر طی سه سال گذشته به ویژه از زمان انتخاب مرسی و فرار احمد شفیق به امارات بیفزاید.

تنها کمتر از 72 ساعت پس از کشتار رابعه و النهضه در 14 آگوست 2013 از سوی حاکمان نظامی مصر که در حمله نیروهای امنیتی به تجمع طرفداران مرسی عزل شده رخ داد، عبدالله بن عبدالعزیز شاه سعودی در 16 آگوست هما سال در بیانیه ای با حمایت صریح خود از عبدالفتاح السیسی عامل برکناری مرسی، اعلام کرد اخوان و کسانی که همراه آن هستند، امنیت وثبات مصر را برهم می زنند تا عربستان آشکارا رو در روی میلیونها نفر از شهروندان مصری حامی مرسی قرار بگیرد.

عربستان نه تنها هیچ بیانیه ای در محکومیت خشونت نیروهای نظامی تحت فرمان السیسی علیه طرفداران مرسی صادر نکرد، بلکه شاه این کشور پس از دو روز از حمله نیروهای امنیتی به حامیان اخوان و مرسی، با این سخنان، جهانیان را غافلگیر کرد :" همه جهان باید بدانند که عربستان سعودی از برادران خود درمصر در مقابل با تروریسم و گمراهی و فتنه حمایت می کند." عبدالله سعودی، اعتراضات طرفداران مرسی را گمراهی و فتنه و تروریسم قلمداد کرد.

 

به گزارش تسنیم، از سوم جولای 2013 که مرسی برکنار شد تا امروز، مقامات سعودی و امارات در هر مناسبت و مراسم و دیداری به صراحت از عبدالفتاح السیسی حمایت کردند. اولین تماس خارجی السیسی پس از برکناری مرسی با شاه عربستان در 5 جولای 2013 انجام شد.

تا جایی که خبرگزاری رسمی عربستان این گونه گزارش داد "عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع مصر در تماس تلفنی با ملک عبدالله، ضمن مطلع کردن وی از حوادث مصر، درباره ثبات اوضاع کشور به وی اطمینان داد."

تنها چند روز پس از آنکه السیسی با برکناری مرسی اولین رئیس جمهوری منتخب مصر، قدرت را قبضه کرد، هیاتی بلندپایه از امارات به ریاست شیخ عبدالله بن زاید وزیر خارجه و شیخ هزاع بن زاید آل نهیان مشاور امنیت ملی امارات به مصر سیسی در 9 جولای سفر و حمایت قاطع این شیخ نشین را از نظامی اعلام کرد که بخش بزرگی از ملت مصر آن را بازگشت مجدد نظام مبارک پس از سرکوب تمام مخالفان از سوی پلیس قلمداد می کنند.

عربستان برای اینکه موضع خود مبنی بر حمایت کامل از عزل مرسی و روی کار آمدن السیسی و نظامیان را نشان دهد، به ارسال کمکهای فوری برای دولت موقت مصر پرداخت که مجموع این کمکها به پنج میلیارد دلار می رسید.

امارات هم بلافاصله علاوه بر کمک سه میلیارد دلاری، نیازهای نفتی مصر را نیز برآورده کرد.

عربستان در پی توصیف اخوان المسلمین به عنوان یک گروه تروریستی از سوی دولت موقت مصر در بیانیه ای اقدامات طرفداران اخوان را اقدامات تروریستی توصیف کرد.

وزارت کشور عربستان هم در هفتم مارس، اخوان المسلمین را یک گروه تروریستی قلمداد کرد.

مصطفی بکری از تحلیلگران طرفدار السیسی گفته است نظام جدید مصر پس از 30 ژوئن(برکناری مرسی) هر کس را که مخالفش باشد، دشمن و دخالت کننده در امور داخلی خود قلمداد می کند و کسانی را که از این نظام حمایت کنند، دوست و همپیمان می خواند.
   
مصر پس از عزل مرسی، درخواستها برای آشتی و توقف ریخته شدن خون مصریها را خیانت و تحریک به خشونت می داند.

شیخ محمد بن راشد آل مکتوم معاون رئیس امارات و حاکم دبی در اظهارنظری در 13 ژانویه سال جاری میلادی در پاسخ به پرسش شبکه بی بی سی گفته بود :" مصر بدون مرسی اوضاع بسیار خوبی دارد . من گفته بودم که آنها(اخوان المسلمین)یک سال بیشتر در حکومت نیستند و به زودی ارتش و ملت راه حلی را پیدا خواهند کرد، این وضع(عزل مرسی) برای مصر بهتر است.

مصطفی بکری در اشاره به سفر رئیس ستاد مشترک ارتش مصر به دبی در هشتم فوریه می گوید موضع امارات تنها به حمایت اقتصادی از السیسی منحصر نشد، بلکه دیپلماسی امارات تمام امکانات خود را در زمینه منطقه ای و بین المللی برای اینکه برکناری محمد مرسی به عنوان انقلاب مردم قلمداد شود، به کار گرفت.

بکری می افزاید دستورات شیخ خلیفه بن زاید حاکم امارات از همان ابتدا بر عدم همکاری با حکومت اخوان المسلمین و محمد مرسی در مصر مبتنی بود.

از آن سو، روابط مصر پس از مرسی با قطر مهمترین حامی اخوان المسلمین متشنج شد، زیرا قطر نظام جدید مصر را حاصل کودتا علیه مشروعیت دانسته است که شبکه الجزیره تریبون این امیرنشین آن را تبیلغ می کند. تنش در روابط حاکمان نظامی مصر و قطر به حدی افزایش یافت که قاهره به فراخواندن سفیر قطر در چهارم ژانویه در اعتراض به آنچه دخالت در امور داخلی خود خواند، اقدام کرد و آنگاه سفیر خود را از دوحه نیز فرا خواند و پس از این اقدام قاهره بود که عربستان، امارات و بحرین در حمایت از حاکمان نظامی مصر، سفیران خود را از دوحه فراخواندند.

به هر حال حمایتهای همه جانبه اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی برخی رژیم‌های عربی از عبدالفتاح السیسی و تلاش گسترده آنها برای رسیدن وی به مقام ریاست جمهوری که قابل پیش بینی است، از وحشت و نگرانی شدید این رژیم‌های فاقد پایگاه مردمی از تشکیل دولت منتخب و مردمی در مصر حکایت می کند و حقیقت دیگری را نشان می دهد که این رژیم‌ها اساسا با حاکمان نظامی در مصر بهتر می توانند کنار بیایند و ارتش این کشور هم بهتر به منافع آنها کمک می کند.

از نگاه طرفداران اخوان و مرسی، این عربستان بود که دست به کودتا در مصر زد و با دلارهای نفتی، ارتش را به برکناری محمد مرسی تحریک و تشویق کرد.

منبع : تسنیم