آیا کنفرانس ژنو۲ برگزار می‌شود؟
مؤلفه‌های منطقه‌ای نشان از آن دارد که فرصت برگزاری کنفرانس ژنو۲ صفر است و تعویق در حال حاضر بهترین گزینه‌ای است که می‌تواند آبروی حامیان آن را حفظ کند...
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عبدالباری عطوان تحلیلگر مسایل منطقه‌ای در مقاله امروز خود در پایگاه خبری رأی الیوم نوشت: دو موضوع اساسی در مورد سوریه وجود دارد که هنوز قطعی نشده است، پیش‌بینی هم نمی‌شود که این موضوعات در نشست امروز دوستان سوریه در پاریس با حضور وزرای خارجه 10 کشور به‌علاوه اخضر ابراهیمی نیز حل شود.
اول: موضوع دعوت یا عدم دعوت ایران به کنفرانس ژنو2 تحت هر روشی یکی از این موارد است، در صورت مشارکت نیز گزینه‌هایی مانند مهمان اساسی به‌صورت مساوی با سایر شرکت کنندگان یا به‌صورت عضو ناظر یا در جایگاه حاشیه‌ای و مشورتی مطرح است، درست مانند گزینه وسط که دولت آمریکا اخیراً ارائه کرده است.
دوم: موضوع نمایندگی گروه‌های مخالف سوری و ترکیب هیئت آنها و ریاست این هیئت است و اینکه آیا گروه‌های مخالف داخلی نیز در این هیئت جا خواهند داشت یا نه؟
مشخص است که عربستان سعودی هرگونه مشارکت ایران در کنفرانس را وتو می‌کند، این موضع البته تحت بهانه‌های مختلف از سوی جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز مورد تأیید و همراهی قرار می‌گیرد، از جمله این بهانه‌ها کمکهای مالی و نظامی ایران به دولت سوریه و رد پذیرش مصوبات کنفرانس ژنو1 است که بر اساس یکی از بندها، بحران سوریه باید از طریق سیاسی و بدون مشارکت بشار اسد رئیس جمهور این کشور حل شود.
دعوت از ایران برای مشارکت در این کنفرانس می‌تواند به تحریم این کنفرانس از سوی عربستان سعودی و هم‌پیمان وی یعنی احمد الجربا منجر شود. این می‌تواند تفسیر کننده موکول کردن تصمیم گیری در زمینه هیئت مشارکت کننده در ژنو به لحظات آخر باشد تا مانع از بروز شکاف در مورد نادیده گرفتن ایران برای این کنفرانس باشد. این گزینه‌ها نیز می‌تواند به تحریم کنفرانس از سوی دولت سوریه و عقب‌نشینی از مشارکت در آن باشد.
نظراتی که به‌دنبال مشارکت ایران در این کنفرانس هستند، بیش از قبل شده و صدای خود را بالا برده‌اند، از جمله این افراد بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد و اخضر ابراهیمی فرستاده این سازمان در سوریه است که به روسیه و چین و برخی کشورهای اروپایی اضافه شده‌اند. انگلیس نیز به‌تازگی به این جمع پیوسته و جک استراو وزیر خارجه اسبق این کشور مشارکت ایران در این کنفرانس را تأیید کرده است.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران پنج‌شنبه گذشته نسبت به شکست کنفرانس ژنو در صورت عدم دعوت ایران به این نشست هشدار داد. این سخنان در گفت‌وگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین همتای روس وی مطرح شد. سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور نیز ترتیب نهایی را برای برگزاری این کنفرانس در دیدار با جان کری همتای آمریکایی خود روز دوشنبه آینده در پاریس بررسی خواهد کرد. روحانی در این گفت‌وگوی تلفنی تأکید کرد که کنفرانس منطقه‌ای که یکی از طرفهای بانفوذ در منطقه در آن شرکت داده نشده باشد؛ نمی‌تواند به حل بحران سوریه منتهی شود و این کنفرانس قبل از آغاز شکست خورده خواهد بود. معنی صریح این سخن این است که اگر ایران در این کنفرانس دعوت نشود، فرصت موفقیت آن را از بین خواهد برد.
اگر موضوع دعوت یا عدم دعوت ایران به این کنفرانس حل شود، ما نمی‌دانیم معضل نحوه نمایندگی مخالفان سوری در این کنفرانس چگونه حل خواهد شد و چه‌کسی با دولت گفت‌وگو خواهد کرد؟ به‌ویژه اینکه ائتلاف ملی سوریه که رئیس آن در نشست دوستان سوریه در پاریس سخنرانی خواهد کرد، هنوز تصمیمی برای حضور در این نشست به‌علت اختلافات بین اعضایش نگرفته است. تصمیم گیری در این زمینه از سوی این ائتلاف نیز به روز 17 ژانویه [27 دی ماه] در استانبول موکول شده که تنها 5 روز پیش از برگزاری این نشست است و ما اعتقاد داریم این زمان برای آماده سازی هیئت مورد نظر برای شرکت در نشستی با این اهمیت کافی نیست. این در حالی است که میان این گروه‌ها هیچ‌کس وجود ندارد که متخصص در علم مذاکرات باشد یا تجربه گسترده و کافی در این زمینه داشته باشد.
الجربا در حالی به پاریس می‌رود که یک‌سوم اعضای هیئت عمومی ائتلاف (45 نفر از 120 نفر) به‌علت انتخاب مجدد وی استعفا داده‌اند. این در حالی است که یک‌سوم دیگر نیز شامل شورای ملی و برخی عناصر مستقل (33 نفر) مخالفت خود را با انتخاب وی اعلام کرده‌اند. از سوی دیگر ارتش آزاد سوریه و بیشتر یگان‌های مبارز در عرصه سوریه نیز وی را به رسمیت نمی‌شناسند.
باید یک لحظه فکر کنیم و بگوییم حتی اگر در صورت رسیدن به یک توافق، دولت سوریه آتش‌بس اعلام کند، آیا الجربا این قدرت را دارد که این توافق را بر گروه‌های مبارز در خاک سوریه تحمیل کند؟
حال که برخی روی این نکته حساب باز کرده‌اند که کنفرانس ژنو2 روی جنازه‌های عناصر داعش به‌عنوان محور اصلی تروریسم آماده سازی شود، آیا این تفکر زود نیست؟ چراکه داعش هنوز در واقعیت میدانی در حال جنگ است و حتی بر اساس گزارش‌های دیده‌بان حقوق بشر موفق شده برخی از اماکنی را که از سوی دیگر گروه‌های مخالف دولت از چنگ آنها در آمده بود بازپس گیرد. این نشان می‌دهد که ریشه‌کن کردن این گروه آن‌قدر هم که تصور می شد، راحت نیست؛ حتی اگر گروه‌های مخالف دیگر برای این منظور با هم متحد شوند.
موضوع اختلافی در نشست دوستان سوریه این است: آیا براندازی دولت بشار اسد در اولویت خواهد بود یا از بین بردن گروه‌های اسلام گرای افراطی تحت لوای ایدئولوژی القاعده؟
در صورت انتخاب گزینه اول، باید دید آیا از بین بردن مقام اول دولت یعنی شخص بشار اسد هدف است یا اینکه کل نظام باید از بین برود؟ در حالت دوم چه‌چیزی جایگزین خواهد بود و در نتیجه آیا جایگزین قادر به پر کردن خلأ موجود و حفاظت از وحدت و امنیت و ثبات در کشور و عدم تکرار هرج و مرج و فروپاشی دولت مانند عراق و افغانستان و لیبی خواهد بود؟
تنها موضوعی که تاکنون قطعی است، شرکت دولت سوریه در کنفرانس ژنو است. ولید المعلم وزیر خارجه سوریه رئیس این هیئت خواهد بود، اما دیگر مسایل هنوز قطعی نیست و ما اعتقاد نداریم 10 روز باقی‌مانده اجازه قطعی شدن این مسایل را بدهد.
دولت سوریه مشروعیت خود را تدریجاً به دست می‌آورد و اعتراف بین المللی به این مشروعیت را نیز به دست می‌آورد. دولت سوریه الآن برای تأیید نظریه خود در آغاز درگیری‌های سوریه جشن گرفته و تأکید کرده که با توطئه‌ای تروریستی مواجه است. این در حالی است که مخالفانی که به‌دنبال براندازی وی هستند و دولت‌های حامی آنها دچار شکاف و اختلاف شدیدی شده‌اند و هیچ نقشه راه واضح و مورد توافقی در حالت صلح یا جنگ پیشِ‌روی خود ندارند.
این بدان معنا نیست که دولت سوریه پیروز شده و مخالفان شکست خورده‌اند، اما چیزی که مد نظر ماست، تغییرات ایجادشده در مواضع عربی و بین المللی است که تا حد دگرگون شدن کامل پیش رفته و صبر برخی از طرفهای درگیر نیز در سایه فقدان قطعی شدن سرنوشت بحران به پایان رسیده است.
ما تردید نداریم که کنفرانس ژنو، خود به یک مشکل بزرگ تبدیل خواهد شد و باید کسی باشد که راهکارهایی برای حل این بحران ارائه کند. به همین علت من فکر می‌کنم فرصت‌های برگزاری این کنفرانس اگر نگوییم صفر است، بسیار کم است و تعویق در حال حاضر بهترین گزینه‌ای است که می‌تواند آبروی حامیان برگزاری این کنفرانس را حفظ کند.
منبع : تسنیم
