السیسی مصر را به کدام سمت سوق خواهد داد؟

دو کشور روسیه و مصر در زمان جمال عبدالناصر دارای روابط خوبی در صحنه تعاملات دیپلماتیک بودند، اما با روی کار آمدن انور سادات و بعد از آن حسنی مبارک و چرخش آنها به سوی آمریکا تا حدی در روابط دو جانبه میان این دو کشور خلل به وجود آمد. با این حال دولت السیسی...

     

      

روابط دو کشور روسیه و مصر بعد از به قدرت رسیدن عبدالفتاح السیسی در سال 2013م از جهش عجیبی برخوردار بوده است که این مسئله در افزایش تعداد دیدارهای میان مقامات دو کشور به خوبی نمایان است. در طول دو سال گذشته مقامات روسی و مصری بارها با یکدیگر ملاقات داشته و تمایل خود را برای توسعه روابط در ابعاد مختلف اذعان نموده اند. بگونه ای که در حال حاضر روسیه به رقیبی جدی در زمینه های مختلف برای دولت آمریکا در مصر تبدیل شده است. بدیهی است که دولتمردان آمریکایی از چنین وضعیتی رضایت نداشته و قطعاً به دنبال راه های جبران این مسئله خواهند بود. 

دو کشور روسیه و مصر در زمان جمال عبدالناصر دارای روابط خوبی در صحنه تعاملات دیپلماتیک بودند، اما با روی کار آمدن انور سادات و چرخش وی به سوی آمریکا که در دوران حسنی مبارک نیز به اوج خود رسید، تا حدی در روابط دو جانبه میان این دو کشور خلل به وجود آمد. با این حال دولت السیسی بنا به دلایل متعدد که در ادامه بدانها اشاره خواهد شد، رویکرد جدیدی را در سیاست خارجی بنا نهاده است که نگاه به روسیه یکی از مولفه های اساسی آن محسوب می گردد. در حقیقت می توان ادعا نمود که دولتمردان مصری به خوبی نسبت به نقشی که روسیه می تواند به عنوان آلترناتیو آمریکا بازی کند، آگاه شده و سعی در تقویت این نقش در منطقه دارند.

انگیزه های مصر برای نزدیکی به روسیه

بدون شک انگیزه های دو کشور در توسعه روابط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... دارای زمینه های متعدد است.

تحت فشار قرار دادن آمریکا

اولین دلیل نوع نگاه متفاوت روسیه به مسائل منتهی به عزل محمد مرسی و کودتای ارتش در سال 2013م بود. در این برهه از زمان آمریکا در حمایت از السیسی دچار شک و تردید شد و دولت کودتایی السیسی که به شدت نیازمند تائید قدرت های جهانی جهت کسب مشروعیت سیاسی بود، در عین ناباوری با چهره گشاده سیاستمداران روسی و تائید آنها از دولت السیسی مواجه شد. از این رو، قاهره با هدف وارد کردن فشار بر دولت آمریکا و نیز درک این واقعیت که روسیه یک بازیگر موثر منطقه ای در بحران های متعدد است، سعی در توسعه روابط خود با این کشور نمود. بگونه ای که به جرأت می توان ادعا نمود که روسیه جدی ترین رقیب آمریکا در کلیه ابعد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و امنیتی و ... در مصر محسوب می شود.

بازسازی ارتش مصر برای مقابله با تروریسم

با توجه به شرایط حاکم بر داخل و محیط پیرامونی مصر که خطر تروریسم مهمترین ویژگی آن محسوب می گردد، دولت مصر با هدف بازسازی ارتش و رها نمودن آن از وابستگی به تجهیزات آمریکایی اقدام به انعقاد قراردادهای مختلف در زمینه های تجهیز، تعمیر و نوسازی، آموزش نیروها و ... با روسیه و دیگر کشورهای قدرتمند نظامی از جمله فرانسه نمود. لازم به ذکر است که در حال حاضر 30% تجهیزات مورد استفاده در ارتش مصر روسی بوده و طی رایزنی های صورت گرفته با مقامات روسی قرار شده است که برخی محصولات جدید نظامی همچون اس – 300 ، جنگنده های میگ 35 و موشک های ضد تانک کورنیت در اختیار ارتش این کشور قرار گیرد.

استفاده از توان اقتصادی روسیه

بدون شک روسیه دارای ظرفیت های بالایی برای کمک به اقتصاد بحران زده مصر است. در دو سال گذشته حجم تبادلات اقتصادی دو کشور روسیه و مصر به طرز شگفت آوری رشد کرده است. بگونه ای که در سال 2014م حجم تبادلات تجاری دو کشور در حدود 5/5 میلیارد دلار برآورد شده است. از جمله زمینه های مشترک دو کشور در حوزه های اقتصادی می توان به مشارکت در ساخت پروژه کانال سوئز جدید، ایجاد منطقه صنعتی روسی در مصر، سرمایه گذاری شرکت های روسی در حوزه انرژی (گاز و برق) و واردات و صادرات کالاهایی به ویژه گندم اشاره نمود.  

داشتن نگاه مشترک در مسائل منطقه ای

یکی دیگر از علل تمایل دو کشور مصر و روسیه برای توسعه روابط خود  عبارت است از داشتن نگاه مشترک در برخی مسائل منطقه ای از جمله مبارزه با تروریسم، بحران سوریه و امنیت خلیج فارس است. بر این اساس، روسیه و مصر هر دو معتقدند که سیاست آمریک در قبال تروریسم جهانی به ویژه داعش انفعالی، گزینش شده و ناکارآمد است و لذا به دنبال ارائه الگوی جدیدی در این زمینه هستند. بگونه ای که در دیدار اخیر روسای جمهوی دو کشور مباحث گسترده ای پیرامون توسعه روابط اطلاعاتی و امنیتی دو کشور در حوزه مبارزه با تروریسم صورت گرفت.

علاوه بر این ، مقامات روسی و مصری در پرونده بحران سوریه متفق القول هستند که این بحران باید از طریق گفتگوی ملی و بدون دخالت نیروهای خارجی صورت بگیرد.

در مورد امنیت خلیج فارس ابتدا باید به این نکته اشاره نمود که سیاست خارجی روسیه در قبال مسئله هسته ای جمهوری اسلامی ایران و بحران یمن باعث نگرانی جدی امیر نشینان خلیج فارس شده است؛ زیرا روسیه در هر دو مورد خواهان حل مسئله از طرق گفتگوی ملی و عدم مداخله کشورهای خارجی است و حتی در بجران یمن قطعنامه شورای همکاری های خلیج فارس علیه این کشور را وتو کرد. اگرچه مصر امنیت خلیج فارس را امنیت خود می داند با این حال طی دوره اخیر تلاش های گسترده ای را برای نزدیک نمودن نگاه روسیه و پادشاهان خلیج فارس نموده است که از نتایج آن می توان به سفر اخیر ولی عهد امارات به روسیه اشاره نمود. 

آینده روابط دو کشور

بدون شک روابط دو جانبه مسکو – قاهره تا زمانیکه به رابطه ای راهبردی تبدیل نگردد، احتمال هر گونه تغییر و تحولی در آن متصور است. لذا برای آینده روابط دو کشور سناریوهای مختلفی مطرح می باشد:

توسعه روابط راهبردی؛ در صورت تحقق اهداف مشترک منطقه ای و بین المللی و جدیت مقامات دو کشور برای افزایش سطح روابط فیما بین به روابط راهبردی. گفتنی است که در حال حاضر قاهره به دنبال تغییر در الگوی سنتی سیاست خارجی خود و تعدد هم پیمانان خارجی است و مسکو نیز به منظور احیای عظمت و نفوذ خود نیازمند داشتن هم پیمانان جدید و دارای پتانسل در سطح منطقه و نظام بین الملل.

استمرار وضعیت فعلی؛ شاید بتوان ادعا نمود که این سناریو در صورت عدم بروز توافق میان کشورهای خلیج فارس با مقامات روسیه متصور می باشد. زیرا وابستگی شدید کشور مصر به وام ها و کمک های بلاعوض امیرنشینان خلیج فارس در حدی است که بتواند مقامات قاهره را از سودای نزدیک شدن به ابر قدرتی همچون مسکو بازدارد.

تنش در روابط آتی؛ این سناریو در صورتی امکان تحقق دارد که مقامات قاهره از سیاست های مسکو سرخورده شده و به دنبال احیای روابط پیشین خود با ایالات متحده باشند. اگرچه با توجه به وضعیت جدید نظام بین الملل و سیاست های دولت مصر این سناریو بسیار نامحتمل به نظر می رسد. 

منبع:دیدبان