استراتژی دیپلماتیک سوریه در ژنو ۲ و دستاوردهای دمشق

 هیئت نمایندگان نظام سوریه در حالی در کنفرانس ژنو ۲ حضور یافتند که دارای استراتژی خاص و از پیش تعیین شده‌ای بودند که تاکنون منجر به تحقق دستاوردهای چشمگیری برای نظام سوریه در این کنفرانس شده است...  

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «سمیر الفزاع»،‌ کارشناس و تحلیلگر امور خاورمیانه در مقاله‌ای تحت عنوان «استراتژی دیپلماتیک سوریه در ژنو 2 و دستاوردهای دمشق» که پایگاه خبری «پانوراما» آن را منتشر کرد، به بررسی دستاوردهای نظام سوریه در کنفرانس ژنو 2 می‌پردازد و در این‌باره می‌نویسد:

حدود 3 سال است که از درگیری و نزاع پیچیده سوریه می‌گذرد. درگیری‌هایی بسیار سخت و در منتهای اهمیت، چراکه نه تنها به آینده سوریه و منطقه، بلکه به آینده عرصه بین المللی بستگی دارد. بحران‌ها همواره با بحران‌های اقتصادی آغاز می‌شوند و سپس به عرصه سیاسی راه می‌یابند تا پس از آن عرصه امنیتی و نظامی را در برگیرد و در این میان هیچ‌ گاه نمی‌توان از نقش رسانه‌ها به راحتی گذشت.

بحران‌ها از دروازه‌های امنیتی و نظامی است که آرام می‌گیرند تا پس از آن به دنیای سیاست راه یابند و در اینجا نیز رسانه‌ها هستند که طلایه‌دار هستند. در واقع رسانه‌ها هستند که منازعات و درگیری‌ها را پوشش می‌دهند و آنها را تحت عنوان منافع ملی ملت‌ها توجیه کرده و پوشش می‌دهند.

بیش از یک سال و نیم است که از برگزاری کنفرانس ژنو 1 گذشته است و امروز شاهد برگزاری کنفرانس ژنو 2 هستیم. کنفرانس ژنو 1 چه چیزی را حل کرد و چه فوایدی به دنبال داشت؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، هر آنچه در این کنفرانس به دست آمد، زیر پای ارتش سوریه در منطقه القصیر در حمص زیر پا له و لگد مال شد. حال درباره کنفرانس ژنو 2  چه باید گفت و اینکه این کنفرانس چه رهاوردی در پی دارد؟

برای پاسخ به این سوال لازم است، موارد زیر را در نظر گرفت:

انگیزه‌های سیاسی و رسانه‌ای

1- تبیین و ترجمه پیروزی‌ها و تبدیل چالش‌ها به فرصت‌ها

آمریکا و تمام کشورهای و طرف‌های هم پیمان با آن نهایت تلاش خود را در کنفرانس ژنو 2 به کار بردند تا به هر طریق ممکن موجبات تعمیق و افزایش انزوا و عزلت نظام سوریه را فراهم کنند و تا جای ممکن به وجهه آن ضربه بزنند. به همین منظور و در این راستا از صدها رسانه دیداری و شنیداری و نوشتاری برای پوشش جلسه افتتاحیه کنفرانس ژنو 2 در شهر «مونترو» استفاده کردند و تنها چند ساعت پس از آغاز کنفرانس در صفحه‌های تلویزیونی و روزنامه‌های و سایت‌ها و پایگاه‌های خبری تصاویری از هزاران قربانی منتشر و ادعا می‌شود که این افراد قربانیان ارتش، نیروهای امنیتی و نظام سوریه هستند. در زمان برگزاری اولین جلسه کنفرانس نیز تنها 10 دقیقه به هیئت نمایندگی نظام سوریه وقت داده می‌شود، در مقابل ده‌ها دقیقه به دشمنان و معارضان سوری اجازه صحبت داده می‌شود. اما مثل همیشه فراموش می‌کنند که آنها در حال تعامل با سوریه هستند.

هیئت نمایندگی نظام سوریه خود را برای همه چیز آماده کرده بود، در چنین کنفرانس‌هایی غافلگیری برای هیئت نمایندگی نظام سوریه ممنوع است. «ولید المعلم»، وزیر خارجه سوریه سخنان خود را به جای 10 دقیقه برای 25 دقیقه در حالی ادامه داد که سخنرانی‌اش با بحث و مناقشه مستمر با «بان کی‌ مون»، دبیر کل سازمان ملل متحد و همچنین پیام‌هایی خطاب به «جان کری»، وزیر خارجه آمریکا همراه بود و مانند همیشه رسانه‌ها فراموش کردند که بگویند، چه کسی پیش از وی سخنرانی کرد و چه کسانی بعد از او. ولید المعلم به نام سوریه سخن گفت و در میان همه راستگوتر بود و صدایش رساتر و بلیغ‌تر نشان می‌داد. در واقع افتتاحیه کنفرانس ژنو 2 برای وزیر امور خارجه سوریه تنها یک کنفرانس مطبوعاتی با حضور ده‌ها وزیر خارجه و صدها شبکه تلویزیونی و رادیو و روزنامه و خبرنگار بود و این درسی بود که هرگز آن را فراموش نخواهند کرد.

2- تبیین ماهیت جنگ و جوهره و هویت نزاع جاری در سوریه

بسیاری از رسانه‌های غربی از پیچیدگی‌های قومی و طایفه‌ای و مردمی حاکم بر عرصه سوریه غافلگیر شدند و دریافتند که چقدر ساده لوح و احمق بودند، وقتی حوادث جاری در سوریه را تحت عنوان «انقلاب مردم علیه نظام حاکم‌اشان» به تصویر می‌کشیدند. در این خصوص به عنوان مثال به سخنرانی «سعود الفیصل»، وزیر امور خارجه عربستان سعودی و یکی از شاهزادگان آل سعود که از سال 1975 تاکنون این منصب را در اختیار دارد، اشاره می‌کنیم که خطاب به «احمد الجربا»،‌ رئیس ائتلاف معارضان سوری گفت: «جناب آقای رئیس جمهور»!!! سخنی که ده‌ها سوال بزرگ را در ذهن به وجود می‌آورد، مانند اینکه وزیر خارجه عربستان چه کسی است که به خود اجازه می‌دهد، رئیس ائتلاف معارضان سوری را که نماینده هیچ گروهی در کشور نیست و هیچ جایگاه و موقعیتی در سوریه ندارد، اینگونه رئیس ائتلاف معارضان را مورد خطاب قرار می‌دهد؟ در واقع یک حکومت سلطنتی مطلقه چه جایگاهی در حکومت جمهوری و مردمی دارد که به خود اجازه می‌دهد، در امور آن دخالت کند؟ آیا عربستان خود را نماینده 23 میلیون سوری می‌داند که از جانب آنها سخن می‌گوید؟ عربستان در رئیس جمهوری قرار دادن الجربا چه منافع و سودهایی را دنبال می‌کند؟ به این ترتیب می‌توان گفت، سوریه هم اکنون بیش از هر چیز دیگری با گزینه جنگ مستقیم منطقه‌ای مواجه است که تلاش می‌کند، به هر طریق ممکن هویت سوریه را ساقط کند و سیاست‌هایش را تغییر دهد و علیه رئیس جمهوری مقاوم‌اش در برابر توطئه‌ها و چشم داشت‌های غربی و هم پیمانان منطقه‌ غرب کودتا کند.

3- گشودن روزنه‌ای در دیوار سخت رکود سیاسی

درست است که ارتش سوریه هر روز پیروزی میدانی را محقق می‌کرد، اما این هم درست است که برای دشمن خود راه مفری بگذاری، چون اگر همه راه‌ها را به روی دشمن ببندی موجب می‌شود تا وی فراتر از جان و توان خود مایه بگذارد. اما اگر راه مفری برای او در نظر بگیری در شرایط سخت به تو روی خواهد آورد و در آن صورت خواهی توانست با دستیابی به نقاط مشترک بین دو طرف مانع ریختن بیش از پیش خون‌ها و جلوگیری از خرابی‌ها و ویرانی‌های بیشتر میان دو طرف شوی، مشابه آن چه که در خصوص برخی از گروه‌های مسلح سوری به ویژه گروه‌های وابسته به «ارتش آزاد» روی داد و نظام سوریه با در نظر گرفتن برخی چشم پوشی‌ها و عفوها موجب شد تا باب آشتی ملی و مصالحه برخی از این گروه‌ها با نظام سوریه باز شود و ضمن بازگشت بسیاری از آنها به آغوش وطن، زمینه بسیاری از درگیری‌ها در مناطقی که شاهد این آشتی‌ها بودند، فراهم شد، این آشتی‌ها به شکلی چشمگیر در استان ریف دمشق در جنوب سوریه قابل ملاحظه بود. این امر زمینه گشوده شدن بیش از پیش باب گفت‌وگوها و مذاکرات ملی را نیز فراهم می‌کند.

4- اجرای بزرگ‌ترین و موفق‌ترین مانورهای تبلیغاتی و رسانه‌ای در تاریخ سوریه

اگر به ترکیب هیئت نمایندگی نظام سوریه در کنفرانس ژنو 2 دقت کنیم، ملاحظه می‌شود که این هیئت صرف نظر از اینکه یک هیئت دیپلماتیک و سیاسی، یک هیئت تبلیغاتی و اطلاع رسانی عالی نیز به شمار می‌آید، چراکه به عنوان مثال «بثینه شعبان»، مشاور سیاسی و اطلاع رسانی «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه به شمار می‌آید، یا «عمران الزعبی»، وزیر اطلاع رسانی سوریه تلقی می‌شود، یا «لونا الشبل»، مدیر دفتر اطلاع رسانی و و ارتباطات دفتر ریاست جمهوری سوری است. به این ترتیب می‌توان گفت که هیئت نمایندگی نظام سوریه در کنفرانس ژنو 2 تمام تلاش خود را جهت برملا کردن ماهیت جنگی که در این کشور جریان دارد و افشای حقایق و واقعیت‌های جاری در آن و میزان وحشتناک دخالت‌های خارجی صورت گرفته در امور داخلی سوریه و شمار زیاد تروریست‌های موجود و فعال در خاک سوریه و به خصوص تروریست‌های خارجی و ماهیت واقعی هیئت معارض شرکت کننده در کنفرانس و تبیین میزان وابستگی و عدم استقلال این هیئت و عدم ارتباط آن با وطن متمرکز کرد و در اینجا تنها کافی است به این نکته اشاره کرد که «عمران الزعبی»، وزیر اطلاع رسانی سوریه ظرف 48 ساعت اول آغاز کنفرانس ژنو 2 بیش از 40 کنفرانس و مصاحبه مطبوعاتی برگزار کرد.

5- تبیین ماهیت متنوع و کثرت گرای نظام حاکم بر سوریه

برخلاف تمام تبلیغات صورت گرفته مبنی بر اینکه نظام سوریه در دمشق نظامی صرفا متشکل از یک طایفه و قشر و منطقه خاص است، نگاهی به ساختار هیئت نمایندگی نظام سوریه در کنفرانس ژنو 2 کاملا عکس این مطلب را به ما ثابت می‌کند، به ساختار هیئت تشکیل دهنده نمایندگان نظام سوریه دقت کنید: رئیس هیئت و وزیر خارجه جمهوری عربی سوریه «ولید بن محی الدین المعلم الدلیمی» از دمشق ،« بثینه شعبان» از حمص ، «بشار الجعفری»، از دمشق ، «عمران الزعبی» از دمشق، «لونا الشبل» از سویداء و غیره.

6- گشودن درب‌ها به روی کسانی‌که آن را می‌کوبند

بیش از یک ماه است که هر روز شاهد رهسپار شدن هیئتی از سوی کشورهای اروپایی به دمشق و گفت‌وگو با نظام سوریه تحت عناوین و بهانه‌های مختلف هستیم، یک هیئت درصدد گفت‌وگو درباره اطلاعات امنیتی است که دمشق از گروه‌های تروریستی در اختیار دارد، هیئتی دیگر در تلاش برای مبادله اطلاعات امنیتی درباره گروه‌های تروریستی در سوریه، آن یک به دنبال یافتن اتباع مفقود شده خویش در سوریه است و برخی هم به دنبال اطلاع از دیدگاه‌های دولت سوریه درباره آینده کشور و موضع دمشق در قبال کشورها و طرف‌هایی هستند که با آنها در طول این سه سال جنگیدند. در این میان کنفرانس ژنو 2 مکانی بسیار مناسب برای تماس و ارتباط مستقیم با نمایندگان نظام سوریه است و این تنها «کاترین اشتون»، کمیساریای عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیت این اتحادیه نبود که ساعت‌ها با وزیر خارجه سوریه به گفت‌وگو نشست. گفته شده است که روس‌ها تلاش‌ها و میانجی‌گری‌های بسیاری برای ترتیب دادن و برگزاری چنین نشست‌هایی انجام دادند.

7- افشاگری و برملا کردن حقایق

هیئت نمایندگی نظام سوریه شرکت کننده در کنفرانس ژنو 2 به خوبی موفق شد، ماهیت واقعی نمایندگان معارضان سوری به خصوص ائتلاف معارضان و اینکه چه طرف‌ها و کشورهایی در پشت آنها قرار دارند و از آنها حمایت می‌کنند و اینکه حتی در مذاکرات خود در ژنو 2  نیز دارای اختیاراتی از خود نیستند و مزدور منش بودن آنها را برملا و افشا کنند. این هیئت حتی به اختیار خود نیز اجازه سخن گفتن نداشت، به عنوان مثال برگه اصول و مبادی اساسی مورد مناقشه‌ای که هیئت معارضان سوری برای انجام گفت‌وگوها با نمایندگان نظام سوریه ارائه دادند، نقش بسزایی در افشای ماهیت واقعی آنها و عدم تعهد آنها به اصول و مبادی ملی‌گرایی آنها داشت، چون تنظیم کننده این برگه کسی جز «رابرت فورد»، سفیر سابق آمریکا در دمشق نبود و هیچ کدام از آنها جرات نداشتند، در قبال مسئله‌ای اظهار نظر یا تصمیم گیری کنند، مگر آنکه قبل از آن با مشاروان آمریکایی و غربی خود تماس می‌گرفتند و از به وسیله آنها توجیه می‌شدند.

8- تسهیل و فراهم کردن زمینه تجدید نظر در مواضع بسیاری از کشورها

کنفرانس ژنو 2  فرصت بسیار خوبی برای بسیاری از کشورهاست که میزان دشمنی و خصومت خود با سوریه را کاهش دهند و دست از دخالت‌های میدانی و سیاسی در این کشور و دست داشتن در جنگ علیه نظام آن بردارند. این تغییر موضعی بود که به خوبی در هیئت‌های مصری و اردنی و مغربی و ایتالیایی و اسپانیایی و اغلب کشورهای شبه جزیره اسکاندیناوی به چسم می‌خورد. غیر از آن بسیاری از هیئت‌های شرکت کننده نشست‌ها و دیدارهای مستقیمی با هیئت نمایندگی نظام سوریه داشتند و همین موجب شد تا آمریکا به سرعت اعلام کند که معارضان را در سوریه به مسلح می‌کند.

9- تصحیح برخی مصطلحات و مفاهیم

گفته شده است که یکی از مهمترین موفقیت‌های معارضان سوری این بوده که نظام سوریه آنها را به رسمیت شناخته و با آنها به گفت‌وگو نشسته است، در ابتدا این امر درست به نظر می‌آید، اما اگر دقت کنیم که در ژنو 2 چه اتفاقی در حال رخ دادن است، در می‌یابیم که هیئت نمایندگان نظام سوریه موفق شدند، این برگه معارضان را نیز بسوزانند و آن را از بین ببرند، چراکه اگر معارضان سوری توسط نظام سوریه به رسمیت شناخته شده بودند، بدون تردید دمشق اجازه ورود کمک‌های آنها برای گروه‌های مسلح را دست‌کم می‌داد، در حالی که هیئت نمایندگی نظام سوریه موفق شد، برخی از مفاهیم و اصطلاحات نادرست جا افتاده برای کشورهای غربی و اروپایی و همچنین هیئت‌های شرکت کننده را اصلاح کند.

دلایل اصولی و اساسی

در اینجا آنچه مد نظذر است، تاکید بر دلایل اصولی و اساسی بسیار مهم است که بر موضع رهبران سوریه در روند سیاسی سایه افکنده و نمی‌توان درباره آنها بحث و مناقشه کرد و از جمله اصولی بود که در کنفرانس ژنو 2  نیز مورد تاکید قرار گفت و از جمله دستاوردهای هیئت نمایندگان نظام سوریه به شمار می‌آید:

1- پایان دادن به هرگونه بحث و مناقشه بین المللی و منطقه‌ای در خصوص مشروعیت نهادها و کمیته‌ها و دستگاه‌های تشکیل شده از سوی معارضان در سوریه و تسلیم در برابر این امر که امکان سرنگونی نظام موجود وجود ندارد و این مرحله به مرحله انتقالی تغییر کرده است. این موفقیتی است که در همان لحظات اولیه تشکیل کنفرانس توسط هیئت نمایندگان نظام سوریه محقق شد.

2- تحکیم و تثبیت جایگاه و موقعیت نظام سوریه در هر کنفرانس و گفت‌وگویی که درباره سوریه و منطقه صورت می‌گیرد. به این ترتیب نظام سوریه هم اکنون با تمام مشروعیت خود در همه کنفرانس‌ها و نشست‌های بین المللی برای حل بحران این کشور این حضور دارد، برعکس آنچه که در کنفرانس ژنو 1  شاهد آن بودیم و این نکته‌ای بود که وزیر امور خارجه سوریه در اولین سخنرانی خود و در همان لحظات اولیه به آن اشاره و به واسطه آن همتای آمریکایی خود را مورد خطاب قرار داد.

3- واداشتن بسیاری از دشمنان سوریه به پذیرش این حقیقت و اعتراف به آن که در سوریه رئیس جمهوری به نام «بشار اسد» وجود دارد که از تمام اختیارات و صلاحیت‌هایی که قانون اساسی در اختیار وی گذاشته بهره می‌برد و همچنین دولت در این کشور وجود دارد که در هر شرایطی کشور را اداره می‌کند و در محافل منطقه‌ای و بین المللی به نیابت از مردم این کشور حضور می‌یابد و دارای مردمی است که از نظام و حکومت خود دفاع می‌کنند و دارای نیروهای مسلح و ارتشی است که همچنان به نظام پایبند است و دستورات فرمانده کل خود یعنی «بشار حافظ اسد» را مو به مو اجرا می‌کند.

4- نظام سوریه تنها نظام و حکومتی است که مجاز به اداره امور کشور در سراسر مناطق است و در هر راه حلی که درباره بحران سوریه ارائه می‌شود، این مورد باید مورد تاکید قرار گیرد و حضور و حاکمیت هیچ گروهی پذیرفته نیست.

5- آینده و شکل و ماهیت آینده نظام سوریه را تنها و تنها مردم این کشور مشخص می‌کنند و آنچه هم اکنون هیئت نمایندگان نظام سوریه دست به آن می‌زند، در تامین منافع و مصالح مردم سوریه است و تابع اراده و خواست آنهاست و هرگونه توافقی که حاصل شود، باید به همه پرسی عمومی گذاشته شود و نظر و دیدگاه مردم درباره آن خواسته شود و در این جا به سخنان بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در نشست توجیهی خود با هیئت نمایندگان نظام سوریه در کنفرانس ژنو 2 اشاره می‌کنیم که بر تحقق خواسته‌ها و چشم داشت‌های مردم سوریه و حفظ حاکمیت کامل کشور سوریه و رد هرگونه دخالت خارجی در هر شکل و نوع آن و عدم عقب نشینی و چشم پوشی از اصول و مبادی ثابت ملی که مهمترین آن حفظ وطن و مردم و منافع ملی است، نمود پیدا می‌کند.

6- تنها ارتش سوریه و نیروهای مسلح این کشور اجازه حمل سلاح در این کشور را براساس اختیار و اجازه داده شده از سوی قانون اساسی به آنها را دارند و هدف بالطبع دفاع از خاک سوریه و تمامیت ارضی آن است و هر سلاحی که غیر از این توسط هرکس برداشته شود، غیر قانونی و نامشروع است و سرکشی علیه دولت و وطن شمرده می‌شود.

7- شوریه کشوری عربی، مقاوم، آزاد و مشتقل است و روابط سیاسی و اقتصادی و نظامی و امنیتی خود را براساس ارزش‌های مورد پذیرش خود برقرار می‌کند که مهمترین آنها آزاد سازی آن بخش از سرزمین عربی و سوری که تحت اشغال اشغالگران است، حمایت از مقاومت عربی و مبارزه با گرایش‌ها و سیاست‌های استعماری و سلطه‌گرانه و هویت این کشور هیچ‌گاه تغییر نکرده و امکام بحث و مناقشه در آن نیست.

منبع : تسنیم