احتمال تکرار مدل قطر در عربستان و کناره‌گیری پادشاه

معارض سرشناس عربستانی کناره گیری شاه سعودی از قدرت را امری ممکن دانست و در عین تاکید کرد که با کناره گیری بندر بن سلطان از ریاست دستگاه اطلاعات این کشور تغییر چندانی در سیاست های منطقه‌ای این کشور حاصل نخواهد شد...  

"حمزه الحسن" پژوهشگر و روزنامه‌نگار معارض عربستانی در مصاحبه با خبرنگار بین المللی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به سوالی در خصوص برکناری بندر بن سلطان رئیس دستگاه اطلاعات عربستان از منصب خود گفتکه گمانه‌ زنی‌ها در خصوص کناره گیری بندر بن سلطان از فوریه 2013 آغاز شد و به نظر من گمانه‌زنی های صورت گرفته بر اساس اخبار درز شده نبوده بلکه بر اساس تحلیل‌هایی بود که صورت گرفت.

وی افزود: آنان گمان می‌کردند که بندر بن سلطان ناموفق عمل کرده و شخص ناموفق باید کنار گذاشته شود، به ویژه که وی پا را از حد اختیاراتش در سطح دستورهای عربستان و آمریکا فراتر گذاشت و به صورت خودسرانه عمل کرد، به همین دلیل آنان از او رضایت نداشته و در فوریه 2014 هنگامی که محمد بن نایف به آمریکا سفر کرده بود او را از سمت خود برکنار کردند.

این معارض سرشناس سعودی عنوان کرد، در حقیقت تمام اخبار و اطلاعات موجود در این زمینه تنها در سطح تحلیل است، در آن زمان من اعتقاد داشتم که بهتر است بندر بن سلطان در منصب خود بماند زیرا او آخرین تیر در ترکش نظام بوده و آل‌سعود اعتقاد داشت که توسط او می‌تواند معادلات منطقه‌‌ای را تغییر دهد، اما نه تنها او در رسیدن به اهدافش ناکام ماند بلکه با عملکرد نامناسب خود و پشتیبانی آشکار از القاعده و افتخار کردن به پشتیبانی از این گروه، دشمنی روسیه و برخی کشورهای دیگر را برای عربستان به ارمغان آورد.

وی در پاسخ به این سوالی درباره احتمال کناره گیری شاه عربستان واجرای مدل قطر در این کشور گفت: اطلاعات موجود در خصوص احتمال کناره‌گیری پادشاه نیز تنها به صورت تحلیل است، به نظر می رسد که این تحلیل‌ها به واقعیت نزدیک باشند و انتظار می‌رود که یا پادشاه از سمت خود استعفا دهد و یا با دور شدن  ولیعهد از منصب خود حکومت به نسل سوم تحویل داده شود،  همچنین ممکن است که هردوی آنان نیز به شیوه پادشاه قطر از قدرت کناره‌گیری کنند، در این خصوص نمی‌توان به صورت قطعی نظر داد زیرا هیچ اطلاعاتی در این زمینه موجود نیست؛ عموما خانواده حاکم اگر سخنی را بشنوند با آن مخالفت می‌کنند حتی اگر تصمیم خودشان بوده باشد.

وی کناره‌گیری شاه سعودی را امری محتمل دانست و درباره چرایی آن گفت: هم اکنون وی به هیچ یک از وظایف خود عمل نکرده در این زمینه ناتوان است، وضعیت جسمی و ذهنی او در این خصوص یاری نمی کند.بر اساس اطلاعات موجود ملک عبدالله طی یک هفته تنها 2 الی 3 ساعت کار می‌کند و اطلاعات بسیار مهم را به صورت شفاهی به او منتقل می‌کنند؛ او در وضعیتی نیست که کشور را اداره کند، هم اکنون اداره کشور است یا بهتر بگوییم اداره بخشی از کشور در دست فرزندانش متعب، عبد العزیز و خالد الدویدلی است، زیرا هم اکنون کشور توسط چندین تن اداره می‌شود که هرکدام حکومت خاص به خود را دارند مثلا محمد بن نایف حکومت وزارت کشور را اداره می‌کند و سعود الفیصل حکومت وزارت خارجه را در دست دارد، ولیعهد چندین وزارتخانه را در دست دارد و به همین ترتیب جریان ادامه می‌یابد.یعنی اگر کسی می‌خواهد با دولت تعامل داشته باشد باید بداند که هر پرونده نزد کیست زیرا مانند گذشته دولت مرکزی وجود ندارد.

این معارض سعودی در ادامه افزود: پادشاه بیمار بوده و عجیب نیست که خود را بازنشسته کرده یا استعفا دهد، اما از سوی دیگر در تاریخ عربستان سابقه نداشته است که پادشاه بازنشسته شده یا استعفا بدهد، همانطور که می‌دانیم ملک فهد پادشاه سابق عربستان سعودی از سال 1986 تا 2005 از بیماری رنج می‌برد اما هرگز کناره‌گیری نکرد، او تنها از کار افتاده نبود بلکه به خاطر بروز سکته مغزی هوشیاری خود را نیز از دست داده بود. هر احتمالی وجود دارد،ممکن است پادشاه در قدرت بماند یا کناره ‌گیری کند.

حمزه الحسن در پاسخ به این سوال خبرنگار تسنیم که آیا پس از کنار گذاشته شدن رسمی بندر بن سلطان ریاض تغییراتی را در پرونده سوریه ایجاد خواهد کرد، گفت: بندر بن سلطان هرگز با سیاست‌های عربستان سعودی در قبال سوریه مخالفت نکرد و گمان نمی‌کنم که کناره گیری او تغییری در سیاست‌ها ایجاد کند به طوری که روز گذشته مشاهده کردیم، سعود الفیصل بار دیگر پرونده سلاح‌های شیمیایی سوریه را مطرح کرد.تنها تغییر این خواهد بود که آنان سیاستمدارانه تر و نه متهورانه همچون بندر بن سلطان به  فعالیت های خود ادامه دهند.

وی افزود: بندر بن سلطان به صورت آشکاری درها را به روی القاعده ، داعش و سایر گروه‌ها باز کرده  و پوتین را تهدید کرد که در اولمپیک سوچی دست به اقداماتی خواهد زد و کلیدهای القاعده در دستان او است ، او حتی تونی بلر را در زمان نخست وزیری‌اش با القاعده تهدید کرد. اینگونه افراد بی درایت  پا را از حد خود فراتر می‌گذارند اما از سیاست عمومی عربستان فراتر نمی‌روند ، سیاست رسمی تغییر نخواهد کرد و گمان می‌کنم که مرکز قدرت و شاهزادگان سعودی در انتظار برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا و مشخص شدن پیروز نهایی آن هستند تا شاید جمهوری خواهان  قدرت را در دست گرفته و سیاست های آمریکا تغییر یابد. این نظر آنان است اما به نظر نمی رسد که عربستان در آینده نزدیک دیدگاه خود را تغییر دهد.

الحسن همچنین در پاسخ به این سوال که تغیرات صورت گرفته در عربستان چه تاثیری بر روابط این کشور با ایران خواهد داشت، پاسخ داد:عربستان هم اکنون در وضعیتی نیست که با ایران رابطه برقرار کند، یکی از مشکلات عربستان این است که می‌خواهد نظام حاکم در ایران تغییر یافته و در محاصره بماند، همچنین نمی‌خواهد که توافق هسته‌ای صورت بگیرد، وزیر دفاع عربستان دوماه پیش جهت خرید موشک‌‌های دوربرد به پاکستان سفر کرده و و اطلاعات جدی در خصوص اعزام 30 هزار نیروی نظامی پاکستانی به عربستان برای حمایت از این کشور نیز وجود دارد.

وی افزود: عربستان علیرغم میل کشورهای غربی در جایگاه آشتی با ایران نیست، کمیته روابط خارجی اتحادیه اروپا هفتم فوریه از عربستان درخواست کرد تا با ایران در خصوص قضایای موجود در منطقه به تفاهم برسد،  اما عربستان این امر را نپذیرفت. عربستان احساس می‌کند نمی تواند سیاست‌هایش را در یک چشم برهم زدن تغییر دهد، این نظام طی 30 سال گذشته به صورت علنی و غیرعلنی در دشمنی با ایران بوده و یک جنگ مذهبی به راه انداخته است، گمان نمی کنم تا پیش از درهم شکسته شدن سیاست‌های عربستان، تغییری روی دهد.

این معارض سعودی ادامه داد: عربستان کاری بیهوده انجام می‌دهد آنان سرسختانه منتظر هستند که توافق هسته‌ای(ژنو) را برهم زده یا اینکه یک رئیس جمهور جمهوری خواه با سیاست‌هایی نزدیک به سیاست آنان در آمریکا روی کار آید یا اینکه شاید حادثه‌ای بر اثر تحریک‌های اسرائیل و لابی اسرائیلی علیه ایران روی بدهد. یعنی عربستان نمی تواند وارد درگیری با ایران شود و در شرایطی هم نیست که با ایران به تفاهم برسد. در حال حاضر وجود هرگونه توافق  میان عربستان و ایران بعید به نظر می‌رسد، ممکن است در پایان سال 2014 تغییراتی در روابط طرفین به وجود آید ، رسانه‌های عربستان هم‌چنان بر اساس رویکرد پیشین خود عمل می‌کنند. سیاست‌های عربستان تغییری نکرده و مواضعش نه تنها در قبال ایران بلکه در قبال پرونده‌های حساس منطقه‌ای همچون بحرین، سوریه و عراق تغییر نیافته است.

حمزه الحسن در خصوص تاثیر تغییرات روی داده در نظام عربستان و تاثیر آن بر پرونده‌های منطقه همچون عراق، لبنان و انتخابات پیش رو در عراق گفت: تاکنون تغییرات مهمی در نظام عربستان رخ نداده و همچنان مرکز قدرت پیر در آن پابرجا است حتی اگر تغییر اساسی در نظام عربستان روی دهد، گمان نمی‌کنم حتی با روی کار آمدن نوه‌های ملک عبد العزیز بنیانگذار آل‌سعود که نسل سوم شاهزادگان به شمار می‌روند، نیز تغییر محسوسی در سیاست‌ها رخ دهد.

وی برکناری بندر بن سلطان از قدرت را تغییر بسیار ناچیز در سیاست های منطقه ای این کشور دانست و گفت: کناره گیری بندر بن سلطان نیز تنها می‌تواند تغییرات بسیار ناچیزی ایجاد کند، به این موضوع نباید اینگونه بنگریم که در پی آن گشایشی در روابط عربستان و عراق روی خواهد داد.موضوع اصلی این نیست که بندر بن سلطان برخلاف سیاست‌های عربستان عمل کرده باشد بلکه او دستورات نظام آل‌سعود را اجرا کرده است تنها نکته مهم این است که او بیش از آنچه که نیاز بود، به دستورات عمل کرده است.

حمزه الحسن افزود: در کل باید گفت که روابط به وضعیت منطقه ای، وضعیت در سوریه، ترکیه ، القاعده و بسیاری پرونده‌های دیگر بستگی دارد. اتفاق دیگری که روی دادنش ممکن است سیاست‌های عربستان در قبال عراق را تغییر دهد، پیروزی گروهی نزدیک به عربستان در انتخابات پیش روی این کشور است و این امر نیز بعید به نظر می‌رسد.

وی درباره سیاست این کشور در قبال لبنان نیز گفت: اوضاع در لبنان مقداری متفاوت است، در خصوص این کشور باید گفت که اوضاع در لبنان با توافق آمریکایی -عربستانی تغییر کرد. در این خصوص عربستان با میل خود عمل نکرد، بلکه از سوی آمریکا مجبور شد و این مورد پیش از کنار گذاشتن بندر بن‌ سلطان روی داد. عربستان به دلیل اینکه ارتش و منطق قدرتمندی برای مقابله با دیگران ندارد اقدام به پشتیبانی و استفاده  از گروه‌هایی همچون القاعده و داعش می‌کند.

منبع : تسنیم