محبوب‌ترین کتاب‌های دنیا درباره فلسطین
«فلسطین: صلح نه تبعیض» کتابی است به قلم جیمی کارتر رئیس جمهور سابق آمریکا که انتشارش جنجال بسیار زیادی در آمریکا به راه انداخت و به عقیده بسیاری صهیونیست‌ها را سکته داد...
کتاب «من رام الله را دیدم» کتابی است از اشعار مرید البرغوثی به زبان انگلیسی. مرغوثی بعد از جنگ شش روزه اعراب با اسرائیل از زندگی در فلسطین منع شد و 30 سال از عمرش را در تبعید بود و روزگار را دور از کشورش در شهرهای مختلف دنیا گذارند. به طوری که به گفته خودش نه شهروند جایی بود نه مهمان و نه گردشگر. او را به چشم یک تبعیدی و پناهنده نگاه می‌کردند و هیچ جای امنی برایش وجود نداشت. تا اینکه او پس از 30 سال به کشورش و شهر روزگار جوانی‌اش رام الله برگشت، اما دیگر آن شهر را نشناخت. شعرهایی که البرغوثی در مواجه با این وضعیت سروده است در این کتاب آمده و متاثر از مرور او بر خاطراتش است و اینکه او در این مدت نه تنها از میهنش تبعید شده بلکه حتی از یک محل سکونت همیشگی و جایی انسانی برای اقامت هم محروم بوده است. کتاب «من رام الله را دیدم» از نظر مخاطبان انگلیسی زبان و ناآشنا با وضعیت فلسطین هم بسیار تاثیرگذار و انسانی توصیف شده که در عین حال به درک وضعیت خاورمیانه امروز کمک می‌کند. این کتاب که برای نخستین بار در سال 1997 منتشر شد اما بارها تجدید چاپ و برنده جایزه ادبی نجیب محفوظ هم شده است.
«صبح‌ها در جنین» نیز کتاب دیگری است که به زبان انگلیسی و در آمریکا منتشر شده و تا کنون بسیاری از خوانندگان را تحت تاثیر قرار داده است. نویسنده این کتاب سوزان ابوالهوا است و کتاب از نظر تاثیرگذاری و احیای هویت فلسطینیان هم رده رمان بادبادک باز خالد حسینی ارزیابی شده است. داستان این کتاب درباره خانواده ابوحجاز است. آنها در سال 1948 به زور از روستای محل زندگیشان بیرون رانده و به اردوگاه آوارگان در جنین برده می‌شوند. آنها به اجبار خانه و زندگی و باغ‌های زیتونشان را ترک می‌کنند و با قلبی شکسته در وضعیتی بسیار بد قرار می‌گیرند. پسر بزرگتر خانواده به خاطر شلیک به اسرائیلی‌ها تحت تعقیب قرار می‌گیرد و بازداشت می‌شود و نوه‌های ابوحجاز در تقلایی برای به دست آوردن آزادی و خانه و حداقل امانات به سر می‌برند. قصه این خانواده با روایت ماجرای این آوارگان توسط دیگر اعضای خانواده و به خصوص نوه‌ها ادامه پیدا می‌کند. دو نوه پسر دوقلویی که در این خانواده‌ها هستند یکی توسط سربازان اسرائیلی ربوده می شود و برادر دیگرش همواره به دنبال او است. نوه دیگر ،دختر نوجوانی به نام امل است که راوی تبعید و بی‌خانمانی و رنج‌های ملت فلسطین می‌شود و ماجرا تا بزرگ شدن و ازدواج او و فرزنددار شدنش ادامه پیدا می‌کند. امل صاحب دختری می‌شود و از آن پس، دختر او است که باید از گذشته‌اش و آنچه که بر سر این خانواده آمده،اطلاع یابد... این کتاب در چاپ‌های ابتدایی‌اش با نام «جای زخم داوود» منتشر شده بود ولی از سال 2010 با نام «صبح‌های جنین» منتشر می‌شود.
**شجاع‌ترین تاریخ‌دان اسرائیلی
« پاکسازی قومی فلسطین» هم کتاب پرطرفدار دیگری به قلم ایلان پاپه است. پاپه یک یهودی ساکن در سرزمین‌های اشغالی است که در حوزه تاریخ صاحب نام و صاحب نظر است و کتاب او، او را به عنوان یک تاریخ‌دان بسیار شجاع بر سر زبان‌ها انداخت. او در مقدمه کتابش نوشته است که بعد از هولوکاست بزرگترین جنایت علیه بشریت در فلسطین رخ داد و این جنایات همچنان ادامه دارد. پاپه معتقد است که در دنیا مدرن امروز کمتر اتفاق و جنایتی از نگاه مردم دنیا دور می‌ماند اما تا کنون جنایتی به این وسعت وجود نداشته که به راحتی از حافظه جهانی پاک شود و این جنایت همان موضوع فلسطین و پاکسازی قومی از سال 1948 است.
او در کتابش توضیح می‌دهد کاری که اسرائیلی‌ها در سال 1984 انجام دادند دقیقا مشابه کار نازی‌ها برای از بین بردن دیگر نژادها است. او به جنایات‌های اسرائیل اشاره می‌کند که تنها در سال 1948 ، 800 هزار نفر بی‌خانمان و 531 روستا نابود شدند. نویسنده سپس درباره نقش سازمان ملل و بی توجهی به حقوق مردم فلسطین اشاره می کند و از عدالتی صحبت می‌کند که خبری از ان در سازمان ملل نیست. این کتاب در سال 2006 منتشر شده است.
**رمضان نویسنده آمریکایی در غزه
«زمان روزه در فلسطین: عاشقی در وطن بی‌خانمان‌ها» نوشته خانم پاملا اولسون است. نویسنده این کتاب مانند بیشتر غربی‌ها، فلسطین را از نگاه رسانه‌های غربی و آنچه که آنها به مردم غرب نشان می‌دهند، می‌شناخت تا اینکه در سال 2003 به فلسطین سفر کرد و خودش را در میان واقعیت گیج کننده زندگی مردم فلسطین یافت. این کتاب با روایت تکان‌دهنده خانم نویسنده‌اش به سرعت جای خود را میان مخاطبان غربی پیدا کرد. بخشی از این کتاب روایت زندگی معمول فلسطینیان است که چگونه زندگی می‌کنند، چگونه غذا می خورند، چگونه مهمانی می‌دهند و غیره و بخش دیگرش روایت مخصوص مردم این سرزمین است که شامل خشونت و آوارگی و زندگی در وحشت می‌شود. او یک رمضان را در روستای حماس می‌گذراند. خواننده‌های این کتاب تجربیات خانم نویسنده را بسیار عمیق و البته متفاوت از آن چیزی ارزیابی کرده‌اند که رسانه‌های غربی به آنها نشان می‌دهد. کتاب «زمان روزه در فلسطین» نکته خیلی ویژه‌ای را به مخاطب غربی نشان می‌دهد و آن اینکه نوع نگاه غربی‌ها نه تنها به خاورمیانه و مسائل سیاسی‌اش بلکه به فرهنگ و حقوق انسانی و هویت مردم این سرزمین باید عوض شود. این کتاب اوایل سال 2013 منتشر شده است.
**کتابی پیش روی وجدان جهانیان
«غزه از بازگشت می‌نویسد» هم کتاب پرمخاطب دیگری است که داستان‌هایی کوتاه از 15 داستان نویس جوان ساکن در غزه را در خود دارد. این نویسنده‌های جوان که از محاصره غزه رنج بسیار برده‌اند و در فضای غم انگیز غزه متولد شده و رشد یافته‌اند، راوی داستان‌های متعدد و از جنبه های مختلف در غزه هستند و البته تجاوز سال 2008- 2009 اسرائیل به غزه که به جنگ 22 روزه معروف شد، تاثیر بسیار زیادی بر فضای داستان‌های این کتاب گذاشته است. نویسندگان این کتاب، به این مجموعه به عنوان وسیله ای برای رساندن صدای خود به جهانیان نگاه کرده‌اند و از پدران و مادران و کودکانی گفته‌اند که از کوچکترین امکانات محروم بوده، هدف حملات اسرائیل قرار گرفته‌اند و در بدترین شرایط سعی کرده‌اند، زنده بمانند. « غزه از بازگشت می‌نویسد» خواننده‌ها را با زندگی واقعی و مسائل پیش روی مردم این منطقه مواجه می کند. این کتاب در سال 2014 و کمی پیش از شروع حملات اخیر اسرائیل به غزه منتشر شد و نویسندگان جوان غزه ای با این کتاب واقعیت غزه و آنچه را که بر مردم این سرزمین می‌رود، به عنوان گواه پیش روی وجدان‌های جهانی قرار داده‌اند.
اما در بین همه کتاب‌ها عنوان جنجال برانگیزترین و حاشیه‌ای‌ترین کتاب به کتاب جیمی کارتر رئیس جمهور سابق آمریکا تعلق می‌گیرد. کتابی که در آمریکا و دیگر کشورهای دنیا سرو صدای زیادی به پا کرد و جنجال‌های زیادی را برانگیخت و نسخه‌های فراوانی از آن به فروش رفت. در این کتاب جدای تفکری که از رئیس جمهور سابق آمریکا انتظار می‌رود و آن هم به رسمیت شناختن اسرائیل و تلاش برای برقرار کردن صلح بین فلسطینیان و اسرائیل البته با نسخه آمریکایی است، نکاتی آمده است که خشم صهیونیست‌های سراسر دنیا را برانگیخت! کتاب جیمی کارتر با نام «فلسطین: صلح نه تبعیض» حاوی نکات جالبی است و خیلی‌ها معتقدند کاتر در این کتاب به نکات تاریخی درباره سیاست خارجی آمریکا اشاره کرده است که معمولا سیاست مداران آمریکا از گفتن آن طفره می‌روند.
**کارتر اسرائیلی‌ها را مقصر دانسته است
نکته بسیار جالب در کتاب کارتر این است که او خاطر نشان کرده مردم این سرزمین (که او در کتابش سرزمین مقدس آن را می‌خواند) یعنی نه فلسطینی‌ها و نه کسانی که در سرزمین‌های اشغالی زندگی می‌کنند هیچ گاه روی آرامش و صلح را نخواهند دید تا زمانی که اسرائیل از قوانین سازمان ملل، سیاست‌های آمریکا، نقشه راه بین سرزمین‌های اشغالی و فلسطین تخلف و به فلسطینی‌ها حمله و حقوق آنها را ضایع می‌کنند. در این کتاب همچنین تاکید شده است که اسرائیل باید به مرزهای قبل از سال 1967 پایبند بماند و از آنها تجاوز نکند. کارتر در این کتاب با طرح مشکلات منطقه و صلح خاورمیانه چندین بار از رهبران اسرائیل به خاطر تهدید صلح و برهم زدن آرامش انتقاد می‌کند.
او در عنوان کتابش از لفظ آپارتاید (به انگلیسی: Apartheid) استفاده کرده که اشاره ضمنی به نژاد پرستی اسرائیل دار و همین باعث جنجال و بحث‌های زیادی شد. کارتر بعد از انتشار کتاب و واکنش‌های مثبت و منفی به آن چندین بار مصاحبه و از آن دفاع کرد. همچنین او در یادداشتی با عنوان «بازگویی کلیدهای صلح» که بیستم دسامبر سال 2006 در روزنامه بوستون گلوب منتشر شد خلاصه ای از آنچه را که نکات اصلی کتابش را این گونه برشمرد:
1-مرگ شهروندان بی گناه در هر دو طرف رخ می‌دهد، این خشونت و تروریسم باید متوقف شود.
2-جلوی دسترسی فلسطینی‌ها به خانه‌های قبلیشان، زمین‌ها، مکان های عبادت آنها گرفته شده و معترضان همیشه تحت ستم قرار دارند. دولت اسرائیل میان شهرک نشینان اسرائیلی و شهروندان فلسطینی تبعیض قائل می‌شود و اعراب باید هر روز از چند ایستگاه بازرسی بگذرند تا به محل کارشان برسند.
3-دیوار عظیمی که مارپیچ از میان مناطق پرجمعیت در نوار غربی عبور می‌کند، بر ویرانه‌های درختان و اموال خانواده‌های عرب ساخته می‌شود. اسرائیل از ساخت دیوار حائل دو هدف دارد: اول اینکه اینکه قلمرو بیشتری به دست آورد و دوم از شهرک های یهودی نشین اسرائیلی، بیشتر مراقبت شود.
4- مناطق تحت اختیار دولت خودگردان در محاصره کامل است و دور تا دور غزه دیواری ساخته شده که تنها دو خروجی دارد و اسرائیلی‌ها آن را کنترل می کنند. امکان دسترسی مردم به دنیای خارج از طریق آسمان، دریا و زمین وجود ندارد.
5- چون 42 درصد فلسطینی ها در انتخابات به اعضای جنبش حماس رای داده‌اند با محدودیت شدید اقتصادی از سوی آمریکا و اسرائیل مواجه شده‌اند و امکان دسترسی به مایحتاج ضروری روزانه را ندارند. معلمان، پرستاران، پلیس، آتش نشانان و دیگر کارمندان نمی توانند حقوق بگیرند و طبق گزارش سازمان ملل شماری از خانواده‌ها در غزه تنها یک وعده در روز غذا می‌خورند.
این کتاب در سال 2006 در آمریکا منتشر شد و به اعتقاد بسیاری از تحلیل‌گران جهانی، انتشارش صهیونیست‌ها را سکته داد!
اما در میان کتاب‌های منتشر شده درباره وضعیت فلسطین کتاب‌های پرفروشی هم وجود دارند که سعی کرده‌اند به نوعی به تلطیف فضا بپردازند و هم فلسطینیان و هم ساکنان سرزمین‌های اشغالی را به نوعی قربانی سیاست‌های غلط دولت‌های استعمارگر بدانند ونشان دهند عملا مردم فسلطین با یهودیانی که به خاطر جنگ به سرزمین‌های اشغالی آمده‌اند، دشمنی ندارند.
یکی از معروفترین و البته پرفروش‌ترین این کتاب‌ها، «درخت لیمو: یک عرب،یک یهودی و قلب خاورمیانه»نام دارد که به قلم سندی تولان نوشته شده است. ماجرای این کتاب در سال 1967 اتفاق می‌افتد؛ زمانی که بشیر یک جوان 25 ساله فلسطینی با مشقت‌های زیاد به سرزمین‌های اشغالی سفر می‌کند تا خانه سنگی و درخت لیموی حیاط این خانه را بعد از 19 سال آوارگی و بیرون راندن آنها از سرزمینشان ببیند. وقتی او به آنجا می‌رسد می‌بیند خانه‌شان توسط یک خانواده یهودی اشغال شده که آنها هم یک پسر همسن و سال خود او دارند و آنها هم به اجبار از اروپا و در اثر عواقب جنگ جهانی دوم به این سرزمین آمده اند. ادامه داستان هم در این فضا پیش می‌رود که این دو پسر فلسطینی و یهودی با هم دوست می‌شوند. این کتاب سرشار از روایت‌های دقیق نویسنده‌اش از تاریخ شفاهی و مفهوم‌های تاریخی است و با مهارت بسیار نوشته شده است.
کتاب «درخت بادام» نوشته میکاییل کوهن کراسانتی، هم فضای روایتی و نگاهی مشابه به کتاب درخت لیمو دارد و نویسنده به موضوع فلسطین از منظر روابط انسانی نگاه کرده است. قصه از یک روستا در فلسطین شروع می‌شود و قهرمان داستان یعنی احمد به طور خارق العاده‌ای در زمان سفر می‌کند و از سال 1950 به سال 2010 می آید تا اتفاقاتی را که در این مدت بر سرزمینش و محیط اطرافش گذشته زودتر ببینید. نویسنده در این کتاب تلاش کرده سرنوشت دو برادر را نشان دهد که اعتقادات متفاوت و در نتیجه راه های متفاوتی را برای زندگیشان انتخاب می‌کنند؛ یکی در فلسطین و دیگری در سرزمین‌ها اشغالی اما به هر حال هر دو بردار هستند و این یک داستان تراژدیک به وجود می‌آید.
آنچه که از نظر گذراندید تنها گوشه‌ای از کتاب‌هایی است که در دنیا به زبان انگلیسی درباره مسئله فلسطین نوشته شده و اتفاقا این کتاب‌ها از کتاب‌های بسیار پرطرفدار هستند. نظر خوانندگانی که در سایت‌های مربوط به کتاب و کتابخوانی درباره این کتاب‌ها، نشان می‌دهد، بسیاری از مخاطبان غربی نظری متفاوت از عملکرد سیاست مداران این کشورها دارند و مسئله فلسطین و مردم مظلومش مساله بسیاری از مردم جهان است.
